Նոր ՈՒԹ N 4. ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ , ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ… ՄԵԿԸ ՄԵԿԻՑ ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ

 ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ, ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ… ՄԵԿԸ  ՄԵԿԻՑ ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ

 Վերնագիրը չափազանցություն չէ: Իսկապես, էս անգամ էրեխեքս մեկը մեկից հետաքրքիր զրույցներ են ունեցել. ծաղկավաճառ ու բանաստեղծուհի, քաղաքագետ ու ապագա քաղաքագետ, մեդիա փորձագետ ու լրագրողական կրթության կազմակերպիչ, ուսուցչուհի ու քահանա, արվեստաբան ու տիկնիկագործ… Ահա մեր ՆորՈՒԹ-ի այս թողարկման հերոսների ոչ լրիվ ցանկը: Հա, չմոռանամ ասել, որ աշխատանքները քննական-մոդուլային էին: Իսկ թե որն է ամենաբարձր գնահատականի արժանացել, փորձեք գուշակել ինքներդ:

Մ. Հ.

***

Ծաղկավարպետը

 Ծաղիկները խոսել գիտեն, նրանք նաև լսել գիտեն… Շատերի համար սա անհասկանալի է, նրանք կասեն, որ ծաղիկը միայն գեղեցկություն է, երբեմն էլ` բույր: Կան մարդիկ, ում համար էլ ծաղիկը պարզապես փողի աղբյուր է: Մի  քանի ծաղկավաճառի հետ զրուցելուց հետո գտա այն մեկին, ում համար այդ գործով զբաղվելը ոչ թե պարզապես փողի աղբյուր էր, այլ՝ ամենից առաջ մասնագիտություն:

 — Դուք ծաղիկները վաճառո՞ւմ եք, թե՞ նվիրում:

— Ծաղիկները ծնվում են նվիրվելու համար: Ես երբեք պարզապես չեմ վաճառում, անպայման նվիրում եմ, ուղղակի նվիրածիս համար ինձ փող են տալիս:

— Իսկ պատահե՞լ է, որ նվիրեք առանց փողի:

— Մի անգամ քիչ էր մնում սիրահարվեի իմ գնորդուհուն: Վարդեր էր ընտրում մոր համար ու չէր կողմնորոշվում` կարմի՞ր, թե՞ դեղին: Խորհուրդ տվեցի վերցնել դեղինը, իսկ, երբ վճարում էր, նվիրեցի նաեւ կարմիր փունջը: Զարմացավ, ժպտաց, բայց, ցավոք, էլ չհայտնվեց…

— Կա՞ մի ծաղիկ կամ բույս, որին Դուք եք անուն տվել կամ կոչել եք յուրահատուկ ձևով:

— Թրաշուշանը անվանել եմ «Երջանիկ ծաղիկ», որովհետև դրա գնորդներից միշտ մի տեսակ յուրահատուկ դրական և ուրախ էներգիա եմ ստանում: Նրանց մեջ միշտ շատ սեր կա:

— Իսկ ո՞րն է ամենաշատ վաճառվող ծաղիկը:

— Ամենաշատը վաճառում եմ վարդը, մանավանդ` կարմիր:

— Դա երևի սիրահարների նախընտրած ծաղիկն է…

— Կարմիր վարդը սիրո ծաղիկ է, բայց նա սեր է խոստովանում ոչ միայն սիրած աղջկան, այլ նաև մորը, քրոջը, ուսուցչուհուն…

— Լա′վ, հիմա ռոմանտիկ մասից ուզում եմ անցում կատարել մասնագիտականին: Ծաղիկները ճիշտ խնամելու համար ի՞նչ խորհուրդներ կարող եք տալ:

— Խորհուրդներ ունեմ, որովհետև ցավում եմ խեղճ ծաղիկների համար: Նախ, ինչքան էլ ձեր պատուհանագոգին դրած ծաղիկները դրսից գեղեցիկ երևան, դրանք մեծ վնաս են ստանում արևի ճառագայթներից ու չոր օդից: Լինի դա տնային բույս, թե նվեր ստացած ծաղիկ, հիացեք դրա գեղեցկությամբ միայն դուք, հարևանները թող չտեսնեն ոչինչ:

— Իսկ ի՞նչ է պետք անել, որ ծաղիկները երկար ապրեն:

— Չծուլանալ դրանց ջուրը պարբերաբար փոխել ու ջրի մեջ շաքարավազ ավելացնել: Կարևոր է օճառով լվանալ ծաղկամանը, որպեսզի բակտերիաները չմնան դրա պատերին: Նաև կտրեք էն տերևները, որ մնում են ջրի տակ ու պահեք ծաղկամանը մրգերի ամանից հեռու, որովհետև երկու հաճույք իրար կողքի չեն ապրում. մրգի արտադրած գազից ծաղիկները շուտ են մեռնում:

— Բացի մարտ- ապրիլից ծաղիկները ունե՞ն թեժ վաճառքի ամիս:

— Երևի դա կախված է ոչ թե ամսից կամ եղանակից, այլ մարդկանցից. ինչքան շատ սեր, այնքան շատ ծաղիկ:

— Ձեր կարծիքով գարունը համապասխա՞ն եղանակ է կանանց տոնի համար:

— Եթե հնարավոր լիներ ընտրել կանանց տոնի եղանակը, վստահ եմ բոլոր ծաղկավաճառները կընտրեին ամառը` վարդերի եղանակը: Իսկ եթե պատասխանեմ ոչ որպես ծաղկավաճառ, ապա կարծում եմ հենց գարնանն է, որ դուք ավելի եք գեղեցկանում ու ստիպում մեզ արթնանալ ձմեռային քնից ու ավելի շատ սիրել:

— Մի՞շտ եք ունեցել պոետի հոգի, թե՞ ծաղիկներն են նման շունչ հաղորդել:

— Կարծում եմ, եթե չունենայի, չէի աշխատի ծաղիկների հետ: Ուղղակի ժամանակի ընթացքում իմ «գույնզգույն գեղեցկուհիները» ինձ ավելի ռոմանտիկ դարձրին:

— Իսկ ո՞րն է Ձեր և Ձեր «գույնզգույն գեղեցկուհիների» պատմությունը:

— Երբ Գյումրիից տեղափոխվեցինք էստեղ, մինչև համալսարան ընդունվելս ուզում էի մի բանով զբաղվել, պարապում էի ու ծաղիկ վաճառում: Ընդունվելուց հետո չկարողացա թողնել ծաղիկներիս, նախ՝ որովհետև փող էի ուզում աշխատել, հետո էլ հասկացա, որ էս գործը դուրս գալիս է: Արդեն մի տարի է, ինչ ավարտել եմ Ճարտարապետական համալսարանը, բայց դեռ մասնագիտությանս համապատասխան գործ չեմ գտել ու դեռ ծաղիկներիս հետ եմ:

— Եթե հանկարծ Ձեր ուզած գործը գտնեք, կթողնե՞ք Ձեր «գեղեցկուհիներին»:

— Ամեն ինչ կանեմ, որ կարողանամ համատեղել երկու գործս էլ: Վաղուց եմ ուզում ծաղկի իմ սեփական խանութն ունենալ, կարծում եմ՝ նոր աշխատանքը ինձ էդ հարցում կօգնի:

— Հուսով եմ` Ձեր նպատակները կիրականանան, և հաջորդ անգամ ինձ ծաղիկներից կպատմեք Ձեր սեփական ծաղկի խանութում:

— Շնորհակալ եմ:

Զրուցեց Էլյա ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ

***

«Լրագրողը ձայնագրիչ չի, որ լսի, ձայնագրի ու վերջ». Գեղամ Վարդանյան

  «Պատկերացրեք՝ լրագրողը գնում է ասուլիսի և իմանում, որ Հայաստանում գործազրկությունը 20 տոկոսով կրճատվել է: Ի՞նչ պետք է անի լրագրողը»:  Մինչ կմտածեք, ասեմ, որ ապատեղեկատվություն տարածելու և դրա համար պատասխանատվություն կրելու մասին զրուցել ենք լրագրող, Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնի  media.am կայքի համակարգող ԳԵՂԱՄ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԻ հետ, ով ժպիտով շտապեց պատասխանել իր իսկ տված հարցին.

ԿԱՍԿԱԾԻ՛

 Գեղամ Վարդանյանի կարծիքով տեղեկությունը լսարանին հասցնելու գործառույթը միայն լրագրողինը չէ. այն մեզ է հասնում մի քանի ֆիլտրեր անցնելուց հետո: Ավելի լավ պատկերացնելու համար նա այդ գործընթացը համեմատում է գործարանի հետ, որտեղ սնունդ է արտադրվում ու հնարավոր չէ խուսափել խոտանից: Գոյություն ունեն մի քանի օղակներ. օրինակ՝ առաջինը հավաքում է ինֆորմացիա, երկրորդը՝ զարգացնում է այն, իսկ երրորդը պատասխանատու է փաթեթավորման համար և այդպես շարունակ:

Խմբագրությունը, որը աշխատում է հասարակության համար և զբաղված չէ մանիպուլյացիայով, պետք է անպայման ստուգի տեղեկատվությունը: Սա թիմային աշխատանք է,  հետևաբար անհրաժեշտ է, որ լրագրողն էլ իր հերթին պատասխանատվություն կրի ու միշտ կասկածի:

Օրինակ՝ գործազրկության մասին լսելուց հետո ոչ թե պետք է շտապի հրապարակել այն՝ հղում անելով խոսքերի հեղինակին, ալյ պետք է  ուսումնասիրի որոշակի ստատիստիկ տվյալներ կամ զանգահարի համապատասխան մարմինների:
Լրագրողն անում է այս ամենը, որովհետև, օրինակ, նկատում է, որ իրենց շենքում մարդկանց 30 տոկոսը գործազուրկ է եղել և տարվա ընթացքում փոփոխություն չի նկատվել:

Լրագրողը ձայնագրիչ չի, որ լսի, ձայնագրի ու վերջ: Լսեց, պետք է ֆիլտրի:
Ստուգման փուլեր անցնելու անհրաժեշտությունն ավելի է ընդգծվում այն ժամանակ, երբ նյութը վերցվում է սոցիալական մեդիայից: Միջազգային շուկայում ընդունված է տեսանյութը հրատարակելուց առաջ համոզվել, որ պատկերն ամբողջական է՝ նույն իրադարձությունը պատկերված է երեք տարբեր կետերից, կողմերից:

Օրինակ, երբ Իտալիայում խորտակվեց «Կոստա Կոնկորդիան», BBC-ին տեսանյութ էին ուղղարկել՝ ինչպես է խորտակվում նավը: Ստուգելուց հետո պարզվեց, որ նույն տեսանյութը չորս տարի առաջ արդեն կար համացանցում:

Շատ են նմանատիպ դեպքերը, որոնցից յուրաքանչյուրը անհատական մոտեցում է պահանջում և ասել, որ կան կոնկրետ պատասխանատվության ենթարկելու միջոցներ՝ հնարավոր չէ:

«Երկու բառ կա, որ չեմ ուզում շատ օգտագործենք՝ սահմանափակում և պատասխանատվություն: Ես դեմ եմ լրագրողի աշխատանքի սահմանափակմանը: Խնդիրն ինքնակարգավորումն է». ասում է Գեղամ Վարդանյանն ու ավելացնում, որ սխալ տեղեկատվություն տարածելու դեպքում ավելի մեծ վտանգ է լսարան կորցնելը:

Երբ արդեն ունես վստահելի աղբյուր, որտեղից սովորաբար ստանում ես տեղեկատվություն և զգում ես, որ այն սխալ ինֆորմացիա է տարածում, ապա X-ի փոխարեն նախընտրում ես հետևել Y-ին: Այս դեպքում տվյալ հեռուստատեսությունը կամ պարբերականը կորցնում է իր լսարանն ու հետևաբար գովազդի աղբյուրը:

Իրականում, այս խնդրի լուծումը կախված է հասարակությունից, այն մարդուց, ով դարձել է ապատեղեկատվության տարածման «զոհը»: Այդ մարդը պետք է քայլեր ձեռնարկի, նամակներ գրի և օգտագործի սոցիալական մեդիան՝ բողոքները տեղ հասցնելու և ինչ-որ բան փոխելու համար:

Զրուցեց Մանե ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԸ

Լուսանկարը՝ Գեղամ Վարդանյանի Ֆեյսբուքյան էջից

***

Լրագրությունը՝ որպես առանձին

մասնագիտություն Բրյուսովում

 «Մենք հիմա մեր մասնագիտության լիցենզավորման գործընթացն ենք սկսում և հույս ունենք, որ հաջորդ տարի Երևանի Վ. Բրյուսովի անվան պետական լեզվահասարակագիտական համալսարանում (ԵՊԼՀ) լրագրությունը կուսումնասիրվի որպես առանձին մասնագիտություն, և դիմորդները հնարավորություն կունենան հենց առաջին տարվանից մասնագիտանալու լրագրության մեջ»,- մեզ հետ զրույցում նշեց ԵՊԼՀ-ի  «Միջազգային լրագրություն» գիտաուսումնական կենտրոնի (ԳՈՒԿ) ղեկավար ՏԱՏՅԱՆԱ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ:

«Նախկինում լրագրության մասնագիտական առարկաների դասավանդումը սկսվում էր առաջին կուրսի  երկրորդ կիսամյակից,- ասաց Տատյանա Հովհաննիսյանը,- բայց անցած տարվա առաջին կուրսեցինը սկսել են ուսումնասիրել լրագրությունը երկրորդ ուսումնական տարվանից, քանի   որ այս տարի մենք ունեցանք, այսպես ասած, անցումային ուսումնական պլան: Լիցենզավորման ամբողջ նպատակն այն է, որ մենք ավելացնենք լրագրության ժամաքանակները, և ուսանողները կարողանան ուսումնասիրել այն հենց առաջին տարվանից: Եթե նախկինում մեր ուսանողների մասնագիտությունը «Լեզվաբանություն և միջմշակութային հաղորդակցություն» էր, և լրագրությունը համարվում էր միայն մասնագիտացում, լիցենզավորում ստանալուց հետո լրագրությունը կդառնա նրանց մասնագիտությունը, և պարզ է, որ սա կազդի նաև ուսումնական ծրագրի վրա, որը կհամալրվի լրագրության վերաբերյալ մի շարք առարկաներով »:

Տ. Հովհաննիսյանը նաև նշեց, որ, չնայած լեզվաբանությունը դուրս կմղվի կրթական պլանից, և լեզուները կդասավանդվեն ոչ լեզվաբանների համար նախատեսված ծրագրերով, այնուամենայիվ լեզվական բլոկը կշարունակի մնալ ուժեղ, և կպահպանվի նույնիսկ երկրորդ օտար լեզվի ուսուցումը:

«Մեր մասնագիտության մեջ լեզուն շատ կարևոր դեր է խաղում: Օտար լեզուների ուսուցումը մեր ուսանողներին առավելություն կտա այլ բուհերի շրջանավարտների նկատմամբ, քանի որ որքան շատ լեզու իմանա լրագրողը, իր գործունեության  շրջանակներն ավելի լայն կլինեն»:

 Զրուցեց Անի ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ

 

***

 Քաղաքականության մեջ անհրաժեշտ են ոչ միայն մտավոր, այլև հոգեբանական և ֆիզիկական կարողություններ

Երեւանի Վ Բրյուսովի անվան պետական լեզվահասարակագիտական համալսարանի 20-ամյա ուսանողուհի ԱՍԹԻՆԵ ԲԱԴԵՅԱՆՆ արդեն հստակ որոշել է, որ ուսումը ավարտելուց քաղաքականությամբ է  զբաղվելու:

Նա կարծում է, որ յուրաքանչյուր քաղաքական գործիչ նախ հմուտ քաղաքագետ պետք է լինի, որպեսզի կարողանա լիովին հասկանալ արդի քաղաքական և սոցիալական խնդիրների էությունը:

«Ի սկզբանե ընտրել եմ քաղաքագիտություն բաժինը, և դա պատահական չէ, որովհետև մեծ ցանկություն ունեմ հետագայում քաղաքականությամբ զբաղվել: Պլանավորում եմ դառնալ նախ և առաջ պրոֆեսիոնալ քաղաքագետ և գուցե մի օր էլ քաղաքական գործիչ»:

Ասթինեն խոսեց նաեւ կին քաղաքական գործիչների մասին ձեւավորված կարծրատիպերի մասին:

«Քաղաքական դաշտն, իրոք, պահանջում է ոչ միայն մտավոր, այլև հոգեբանական և, ինչու ոչ, ֆիզիկական կարողություններ: Ու պատահական չէ, որ քաղաքական ինստիտուտներում մեծամասնությունը տղամարդիկ են: Բայց ես կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր կին քաղաքական գործիչ, ով հմուտ է իր գործում, խելացի ու բանիմաց, չի զիջի և ոչ մի տղամարդու»:

Գտնում է, որ մեր քաղաքական համակարգը անկայուն է, ու դրա հիմանական պատճառը շատ քաղաքական գործիչների ոչ հմուտ լինելն է:

«Շատերը պաշտոններ են զբաղեցնում կառավարությունում,Ազգային ժողովում` չունենալով բավարար փորձ և գիտելիքներ: Եթե յուրաքանչյուրը պատշաճ կերպով  կատարի իր պարտականությունները, ապա վստահ եմ՝ նման խնդիրներ չեն առաջանա»:

Ասթինեն դեռ քաղաքական համակարգը փոխելու կոնկրետ պլաններ չի կազմել, սակայն ինչ վերաբերում է կառավարությանը, կրթական համակարգին կամ էլ հասարակության ճիշտ կազմակերպմանը, ապա մոտավորապես գիտի, թե ինչը փոփոխման կարելի է ենթարկել:

«Ճիշտ է, մենք պետք է լինենք յուրովի, քանի որ նույնիսկ տվյալ երկրի կառավարման ձևը հարմարեցվում է տարածաշրջանային առանձնահատկություններին, սակայն, հաշվի առնելով արևմտյան երկրների փորձն ու դրա արդյունավետությունը տնտեսական, քաղաքական և կրթական ոլորտներում, կարելի է փոխառել որոշակի կետեր, որոնք կօգնեն մեր երկրին իր հետագա զարգացման ընթացքում»:

Իր քաղաքական կարիերայի սկիզբը, Ասթինեի կարծիքով, կլինի որևէ հասարակական կազմակերպության կամ քաղաքական կուսակցության մեջ ընդգրկվելը:

«Այդ ճանապարհով ավելի մոտ կարելի է լինել երկրի սոցիալ-քաղաքական խնդիրներին, իսկ դա մեծ փորձ է, ինչը յուրաքանչյուր քաղաքագետի էմպիրիկ գիտելիքն է»:

 Զրուցեց Հռիփսիմե ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ

***

Աղասի Ենոքյան. «Եվրասիական տնտեսական միությունը չկայացած կառույց է …»

Հոկտեմբերի 10-ին Մինսկում Եվրասիական տնտեսական միության գագաթնաժողովի ժամանակ ստորագրվեց Հայաստանի՝ Եվրասիական տնտեսական միությունը (ԵՏՄ) միանալու պայմանագիրը, որը պետք է վավերացվի Հայաստանի եւ ԵՏՄ անդամ պետությունների խորհրդարանների կողմից: Մինչ այդ բազմաթիվ փորձագետներ, քաղաքագետներ եւ քաղաքական գործիչներ մի շարք խնդիրներն են տեսնում այս անդամակցության հետ կապված: Այս թեմայի շուրջ զրուցեցինք «Քաղաքական և միջազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի» տնօրեն, քաղաքագետ ԱՂԱՍԻ ԵՆՈՔՅԱՆԻ հետ:

— Պարոն Ենոքյան, ըստ Ձեզ, այդ պայմանագիրը ի՞նչ ճակատագիր կունենա ԵՏՄ անդամ երկրների խորհրդարաններում:

— Այս պայմանագիրը պետք չի, ոչ Հայաստանին, ոչ Բելառուսին, ոչ Ղազախստանին, այn միայն Ռուսաստանին է պետք: Եվ դրա համար Ղազախստանը եւ Բելառուսը օգտագործում են թե պայմանագրի ստորագրումը եւ թե վավերացումը Ռուսաստանից լրացուցիչ օգուտներ կորզելու համար: Ես կարծում եմ, որ այդ պայմանագիրը ի վերջո կվավերացվի, բայց այդ ընթացքում Ռուսաստանի հետ կլինեն գաղտնի կամ բացահայտ բանակցություններ՝ այս երկրների կողմից որոշակի բաներ կորզելու համար:

— Իշխանության ներկայացուցիչները տարբեր առիթներով վստահեցրել են, որ Հայաստանը տնտեսապես անդամակցում է ԵՏՄ-ին, իսկ մնացած ոլորտներում Եվրոպայի հետ է: Որքանո՞վ է դա համապատասխանում իրականությանը:

— Եթե կարդում ես պայմանագրի բովանդակությունը, ապա տնտեսական է, բայց ակնհայտ է, որ Ռուսաստանը սա օգտագործում է քաղաքական նպատակների համար: Համենայն դեպս, տնտեսական առումով բացարձակապես անհասկանալի է, թե Հայաստանի ինչին է պետք այս պայմանագիրը: Ռուսաստանին նույնպես պետք չէ այս պայմանագիրը տնտեսական առումով: Ռուսաստանին պարզապես պետք է իր շուրջը ստեղծել երկրների խումբ, որով նա կփորձի իր երկրի ներսում ներկայանալ որպես Խորհրդային Միության կամ հին ռուսական հողերի հավաքող, իսկ արտասահմանին կներկայանա որպես երկրների խմբի առաջնորդ: Այս խնդիրն է նա լուծում: Ինչ վերաբերում է Հայաստանի ինտեգրմանը Եվրոպային, ես կարծում եմ, որ Հայաստանը դեռ շատ հեռու է Եվրոպայի հետ ինտեգրվելուց: Հայաստանը Եվրոպայի հետ չունի այնքան պայմանագրեր, ինչքան Ռուսաստանի հետ: Հայաստանը նաեւ չունի դեպի Եվրոպա գնալու քաջություն, որովհետեւ դա նշանակում է հակադրվել Ռուսաստանին:

— Եվրոպան եւ Ամերիկան պատժամիջոցներ են կիրառել Ռուսաստանի նկատմամբ: Ինչպե՞ս կազդեն այս պատժամիջոցները Հայաստանի տնտեսության վրա:

— Եթե պայմանագրի տառին հավատարին մնանք, ապա, անպայման, կազդեն: Բայց մենք տեսնում ենք իրականությունը ինչպիսինն է, այսինքն` նույն Բելառուսը եւ նույն Ղազախստանը շրջանցում են այդ հարաբերությունները, այսինքն, ըստ էության, մաքսային սահմանը չի աշխատում: Ես նաեւ կարծում եմ, որ Ռուսաստանը ինքը հակված չի ստիպելու, որ ԵՏՄ անդամ երկրները պահպանեն պայմանագրի տառը կապված պատժամիջոցների հետ, որովհետեւ ինքը իր դեմքը փրկելու համար հայտարարեց պատասխան պատժամիջոցների մասին:

— Թեեւ իշխանության ներկայացուցիչները բացառում էին Լեռնային Ղարաբաղի եւ Հայաստանի միջեւ մաքսակետի տեղադրումը, ԵՏՄ-ին անդամակցելու ճանապարհային քարտեզի մեջ կա կետ, որով Հայաստանը պարտավորվում է այլ երկրների հետ սահմանին մաքսակետ տեղադրել: Իսկ ԼՂՀ-ն պաշտոնապես դեմ է դրա տեղադրմանը: Ի վերջո, ըստ Ձեզ, կտեղա՞դրվի մաքսակետ, թե՞ ոչ:

— Կարծես թե հիմա կա բանավոր պայմանավորվածություն, որ մաքսակետ չի տեղադրվի, բայց, քանի որ թղթի վրա գրված է, որ մաքսակետ կարող է տեղադրվել, ցանկացած պահի, երբ Ռուսաստանին անհաճո քայլ արվի Հայաստանին կողմից, այդ մաքսակետը կտեղադրվի: Ավելին` ես կարծում եմ, որ Ռուսաստանը կօգտագործի այս մաքսակետը սահմանին կամ Ղարաբաղում ռազմական ներկայություն ապահովելու համար: Այսինքն` այնտեղ բացի մաքսավորներից կարող են լինել նաեւ ռուսական սահմանապահներ, իսկ սահամանապահից մինչեւ ռուսական խաղաղապահը մեկ քայլ է: Մենք գիտենք, թե ինչպես ռուսական խաղաղապահները օկուպացրեցին Աբխազիան եւ Հարավային Օսեթիան:

— ԵՏՄ անդամակցությանը դեմ արտահայտվողներին ի պատասխան Հայաստանի իշխանության ներկայացուցիչները մեջբերում են անվտանգության խնդիրները եւ ասում են, որ այս անդամակցումը թույլ է տալիս խուսափել Ադրբեջանի կողմից նոր պատերազմ սանձազերծելուց: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

— Այդ պնդումը համարում են անհեթեթություն, որովհետեւ մեխանիզմները չեն երեւում: Միակ մեխանիզմը, որը Ադրբեջանի հետ նոր պատերազմի սանձազերծման մասին կարող է լինել, դա Ադրբեջանին մատակարարված 5 միլիարդ դոլարի զենքն է, որի մեջ կա նաեւ լուրջ հարձակողական զենք: Ռուսաստանը նման խնդիր չի դրել իր առաջ, չի դնի եւ չի լուծի

— Եթե Հայաստանը ի վերջո պետք է անդամակցեր ԵՏՄ-ին, ի՞նչ իմաստ ուներ կամ ի՞նչ նպատակ էր հետապնդում ԵՄ-ի հետ բանակցությունները:

— Ես կարծում եմ, որ, այնուամենայնիվ, Հայաստանը փորձում էր չմիանալ Եվրասիական միությանը եւ նրա ճանապարհը դեպի Եվրոպա կարծես ավելի հաստատուն էր երեւում: Սակայն համոզված եմ, որ Ռուսաստանը ստիպեց Սերժ Սարգսյանին այս փաստաթուղթը ստորագրել զուտ շանտաժով: Շանտաժը կարող է լինել թե անվտանգության հարցերով, թե ներքաղաքական խնդիրներով, թե անձնական:

— Եթե, այնուամենայնիվ, Հայաստանը մինչեւ վերջ շարունակեր իր ուղին եւ ինտեգրվեր Եվրամիությանը, անվտանգության խնդիրը չէ՞ր լուծվի օրինակ ՆԱՏՕ-ի կամ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի օգնությամբ:

— Ոչ: Անվտանգության հարցը չէր լուծվի, որովհետեւ մենք պարզ տեսանք, որ Եվրոպայի եւ ՆԱՏՕ-ի հետ Հայաստանից ավելի շատ ինտեգրված Վրաստանին որեւէ էական աջակցություն ցույց չտվեց ՆԱՏՕ-ն 2008 թվականի պատերազմի ժամանակ: Այսինքն՝ սա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն այս տարածաշրջանում չի ուզում ռազմական առումով խառնվել գործերին: Բացի այդ, Ռուսաստանը ցույց տվեց բոլորին, թե ինչ է նշանակում իրեն չենթարկվել իր տարածաշրջանում: Խոսքը Ուկրաինայի մասին է:

— Ռուսաստանը նաեւ օգոստոսյան վերջին դեպքերի ժամանակ ցույց տվեց, որ ինքը ղարաբաղյան կոնֆլիկտի դիրիժորն է, այսինքն` նա կարող է սրել կոնֆլիկտը, իր մոտ կանչել նախագահներին, հանդարտեցնել կոնֆլիկտը:

— Ձեր ասածից կարելի՞ է ենթադրել, որ եթե Եվրոպան Հայաստանին անվտանգության երաշխիքներ տար, այժմ իրավիճակը բոլորովին այլ կլիներ:

— Բազմիցս այս մասին խոսվել է եվրոպացի պաշտոնյաների հետ: Մինչեւ Հայաստանի անդամակցությունը ԵՏՄ-ին ես անձամբ նման բանակցությունների մասնակցել եմ, որոնց ժամանակ ասվել է, որ Եվրոպան չի տալիս անվտանգության եւ քաղաքական երաշխիքներ եւ ցանկացած պահի այստեղ կարող է իրավիճակ փոխվել, որին նրանք համաձայնվում էին եւ նշում, որ իրենք չէին կարող տալ անվտանգության երաշխիքներ:

— Շատ է խոսվում Ադրբեջանի ԵՏՄ-ին միանալու հավանականության մասին: Եթե դա տեղի ունենա, ինչպիսի՞ զարգացումներ կունենան հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները: Կլինի՞ առաջընթաց:

— Երկու բան ասեմ: Առաջինը գոնե Նազարբաեւը, գոնե Ալիեւը այս միությունը տեսնում են որպես թուրքական պետությունների միություն եւ կարծես Պուտինը առանձնապես դեմ չի դրան որոշակի մակարդակում, որովհետեւ հաշվի առնելով Ռուսաստանի հսկայական թուրքախոս եւ մուսուլման բնակչությունը, կարծես թե այստեղ կոշտ հակազդեցության չկա: Մյուս կողմից, տեսությունը պնդում է, որ եթե երկու հակամարտող երկրները գտնվում են նույն ռազմաքաղաքական բլոկում, ապա այս բլոկը կարողանում է կառավարել նրանց միջեւ հարաբերությունները: Օրինական Հունաստանը եւ Թուրքիան ՆԱՏՕ-ում:

— Հայաստանն ու Ադրբեջանը արդեն 20 տարուց ավել է միասին ԱՊՀ-ում են եւ կարծես այդ միությունը ոչնչով չի օգնում երկու երկրների հարաբերությունների կարգավորմանը:

— Իսկ այս պարագայում մենք տեսնում ենք, որ այդ խնդիրները այս տարածաշրջանում այդպես չեն լուծվում եւ Ռուսաստաննայդպես չի լուծում: Ավելին` եթե հանկարծ Ադրբեջանը միացավ այս միությանը, ապա մաքսակետի գոյությունը կդառնա օրախնդիր, կդառնա խիստ անհրաժեշտություն:

— Լրագրողական մի շարք հեղինակավոր միջազգային կազմակերպություններ ամեն տարի իրենց զեկույցներում նշում են, որ Հայաստանը ԵՏՄ անդամ մյուս երկրների համեմատ մամուլի, խոսքի, քաղաքացիական ազատության առումով ամենալավ վիճակում է: Ի՞նչպիսին կլինի իրավիճակը ԵՏՄ-ին անդամակցելուց հետո:

— Ռուսաստանը, երևի, ավելի շատ աշխարհին հայտնի է ոչ իր տարածքի մեծությամբ, ոչ այնքան իր նավթով կամ իր բանակով, որքան կառուցվածքային կոռուպցիայով եւ ավտորիտարիզմով: Ես կարծում եմ, նա այդպիսի ավտորիտար երկրների կլուբ է բացում եւ եթե Հայաստանը իրեն պահի որպես ժողովրդավարական, դա անընդունելի կլինի կլուբի մյուս անդամների կողմից:

— Այսինքն` այդ երկրների պնդմամբ Հայաստանում կլինեն ճնշումնե՞ր:

— Բնավ չեմ բացառում:

— ՀԱԿ առաջնորդ, ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը հոկտեմբերին 10-ի հանրահավաքում ասել էր, որ ԵՏՄ-ին անդամակցումը այլեւս անշրջելի է: Համաձա՞յն եք այդ դիտարկմանը:

— Ես կարծում եմ, որ ԵՏՄ-ն չկայացած կառույց է եւ շատ մեծ հարցական է դրա կայանալը: Չկայացած կառույցին անդամակցումը չի կարող լինել անշրջելի: Եթե այդ կառույցը չեղավ ի՞նչն է անշրջելի:

 Հարցազրույցը վարեց Աշոտ ԻՍՐԱԵԼՅԱՆԸ

Լուսանկարը՝ Աղասի Ենոքյանի Ֆեյսբուքյան էջից

 

***

«Քաղաքականությունից դուրս, բայց դրան մոտ կանգնած»

ԳՈՀԱՐ ԿՈՒՌԱԶՅԱՆԸ քաղաքական գործիչ չէ,  սակայն իր աշխատանքային ողջ գործունեությունը ծավալել է քաղաքական միջավայրում` աշխատելով բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ: 1984թ.-ից տիկին Գոհարն որպես գլխավոր ադմինիստրատոր աշխատել է ՀՀ կառավարական ամառանոցում:

— Ինչպե՞ս  մասնագիտությամբ մանկավարժը հայտնվեց ամբողջովին քաղաքական միջավայրում:

-Չնայած նրան, որ ուսանողական տարիներին եղել եմ կոմսոմոլի քարտուղար , երբևէ մտքովս չի անցել, որ մի օր կանդամակցեմ որևէ կուսակցության և կլինեմ քաղաքականության մեջ: Կառավարական ամառանոցում աշխատելու համար ներկայացրեցի փաստթղթերս և ընդունվեցի աշխատանքի: Ընկերներիցս, հարազատներիցս ոչ ոք չգիտեր, թե  որտեղ եմ ես աշխատում: Երբ համոզվեցին, որ գաղտնապահ եմ ու վստահելի, ընդունեցին  կառավարական ամառանոց, որպես` գլխավոր ադմինիստրատոր: Մենք կազմակերպում էինք  խոշոր քաղաքական գործիչների հանդիպումներ, հյուրընկալում արտասահմանից պատվիրակություններ:

— Ինչպիսի՞ն էր քաղաքական մթնոլորտը ձեր աշխատելու տարիներին:

-Ես աշխատել եմ շատ լավ մարդկանց հետ, լավ քաղաքական գործիչների հետ, ովքեր իրենց գործի նվիրյալներն էին: Հատկապես հիացած եմ Կարեն Դեմիրճյանով և Սպարապետ Վազգեն Սարգսյանով: Այս երկուսի մեջ ես տեսա իսկական հայի, հայի ամենալավ, որակով տեսակը: Երկուսի կորուստն էլ աղետալի էր մեր երկրի համար: 1999թ. հեկտեմբերի 27-ի դեպքերից հետո  կարճ ժամանակ աշխատեցի նաև Սպարապետի եղբոր` Արամ Սարգսյանի հետ, ով այդ ժամանակ երկրի վարչապետն էր:  Երբ  Արամ Սարգսյանը լքեց պաշտոնը, ես նույնպես թողեցի աշխատանքս: Այժմ աշխատում եմ Արամ Սարգսյանի ղեկավարած  «Հանրապետություն» կուսակցության գրասենյակում:

— Հնարավո՞ր է այսօր վերականգնել երկրի տնտեսությունը:

-Ցանկության դեպքում ամեն ինչ էլ հնարավոր է: Երկրին անհրաժեշտ են մաքուր մարդիկ: Ազնիվ, մաքուր ձեռքերով, ովքեր չեն վաճառվում, աթոռի կռիվ չեն տալիս, սիրում են իրենց երկիրն ու մտածում են ժողովրդի մասին: Այսօր այդ հատկությունները  ես տեսնում եմ միայն Արամ Սարգսյանի մեջ:

— Արդյո՞ք համատեղելի են կինն ու քաղաքականությունը:

-Ի՞նչ է քաղաքականությունը:Մի խումբ մարդիկ քաղաքականություն են խաղում ի շահ իրենց երկրի: Սեռը կարևոր չէ: Կարևորը` երկիրը  շենացնելն ու ժողովրդի մասին մտածելն է:

— Ի՞նչ սովորեցրեց ձեզ քաղաքականությունը:

-Խելացի, հեռատես ղեկավարների հետ աշխատելը սովորեցրեց ինձ անիլիտիկ մտածել: Ձեռք բերեցի «հոտառություն» ասվածը, որի շնորհիվ էլ ճիշտ ժամանակին թողեցի աշխատանքս:

  Զրույցեց Նարինե ՄԵԼԻՔՅԱՆԸ

***

 Փոքրիկ խոստովանություն

Հարցազրույցը բանաստեղծուհի ՆԱՐԻՆԵ ԱՎԱԳՅԱՆԻ հետ

Նախգրություն. «Բարև… ես ուզում եմ հայտնել քեզ մի բանի մասին, ինչը դու վաղուց արդեն գիտես: Պարզապես չէիր կարող չիմանալ… Չէ՞ որ ես քեզ ուղղակի բառերով չեմ ասել»:

— Կպատմե՞ք, թե ինչի՞ց սկսվեց գրելու հանդեպ սերը:

— Գրելու հանդեպ սերը…Թերևս հայոց լեզվի հանդե՞պ սերը: Հայերենն ինձ համար մասունք է: Նրա նկատմամբ սերը երևի մինչև ծնվելս արդեն եղել է և կմնա նաև մահիցս հետո: Իսկ գրել եմ փոքրուց: Պարզապես գրել եմ ինքս ինձ համար: Երբևէ լուրջ չեմ մտածել այն մասին, որ մի օր կհամարվեմ հեղինակ…

— Ինչպե՞ս ընդունվեց Ձեր առաջին «Ես՝ առանց ինձ» գիրքը:

— Այսօր գիրքը կարծես այնքան էլ չի հետաքրքրում հասարակությանը: Բայց ես բոլորովին նկատի չունեմ, որ մարդիկ քիչ են կարդում: Գոյություն ունի էլեկտրոնային գրադարան, համակարգիչ, համացանց: Գիրքս, ես կասեի, ընդունվեց ընթերցողի կողմից, սիրվեց: Շնորհանդեսը տեղի ունեցավ Շենգավիթի N16 գրադարանում, ապա հանդիպումներ Օքրոյանի անվան գրադարանում, կրկին Շենգավիթի նույն գրադարանում՝ ընթերցողների խնդրանքով, «Էդիտ Պրինտ» գրատանը: Ասեմ, որ ես նվիրել եմ գիրքը յուրաքանչյուրին, ով ցանկություն է հայտնել ունենալ ու կարդալ այն:

— Իսկ Ձեր կարծիքով ինչո՞վ է պայմանավորված, որ հիմա երիտասարդների մեջ այդքան տարածված չէ բանաստեղծություններ գրելը:

Թույլ տվեք չհամաձայնել: Ես այսօր իմ շուրջը նկատում եմ բազմաթիվ երիտասարդների, ովքեր փորձում են գրել: Ինչու փորձո՞ւմ են. որովհետև ոչ բոլորի մոտ է դա ստացվում: Բայց ունենք նաև տաղանդաշատ երիտասարդ գրողներ:

— Ինչ—որ տարբերություն նկատու՞մ եք արդի և նախորդ ժամանակների գրականության մեջ: Եթե այո, ապա` ո՞րն է:

— Անշուշտ, տարբերություն չլինել չի կարող: Ի վերջո ժամանակի, դարափոխության, մտածողության տարբերությունն իսկ բավական է, որ նրանք երբևէ չլինեն նույնը: Հետո էլ՝ նույնիսկ միևնույն ժամանակի երկու կայացած գրողներ ունեն տարբեր մտածելակերպ, տարբեր ձեռագրեր: Ինչպե՞ս կարող է հին , ավելի շուտ դասական գրողների և նորօրյա գրողների միջեւ տարբերություն չլինել: Կարևոր է, որ յուրաքանչյուր գրող իր ասելիքն ունենա: Այսինքն՝ ոչ թե նմանակի, փորձի թեկուզ իր համար կուռք համարվող ինչ-որ մեկի ոճը որդեգրել, այլ գրչածայրի միջոցով թղթին հանձնի հոգու պարունակությունը, անկեղծ զգացմունքները՝լինի դա սեր, վիրավորվածություն, ներում, թե ատելություն: Հուսանք՝վերջինս քիչ տեղ կգրավի մարդկանց սրտերում: Թեպետ ցասումից ծնված բանաստեղծությունները սովորաբար հրաբխային շնչառություն են ունենում:

— Ձեր բանաստեղծություններից ո՞րն եք համարում ամենահոգեհարազատը:

— Դժվար հարց է: Դուք գուցե զարմանաք, բայց նրանք իմ երեխաների նման են: Նրանց ես եմ ծնունդ տվել: Իհարկե, միևնույն ընտանիքում նույնիսկ երեխաները նույնը չեն լինում. կան ուժեղներ, կան նուրբ ու քնքուշ էակներ, կան մի քիչ ավելի գրավիչներ, բայց մայրը, միևնույն է՝բոլորին հավասար է սիրում… Կարող եմ ասել, թե որոնք են հասցրել սիրվել. «Գնում ես…», «Չապրված սեր…», «Ու թե գժվեմ…», Աշնան հոգեվարք, «Անցած ուղիս» շարքի գրեթե բոլոր բանաստեղծությունները: Բայց իմ կարծիքով զավակներիցս ամենահզորը «Աղոթք առ Աստված» գործն է…

Միջգրություն.  «Երբ տեսնում եմ քեզ, իմ հոգու անափ ալեկոծությունը սիրտս վերածում է փոթորկոտ ալիքների վրա տատանվող փոքրիկ մակույկի, ու ինձ թվում է`ես ուր որ է այդ մակույկից կընկնեմ սիրո ալեծուփ ծովի մեջ, որտեղից ելքը մեկն է. Խորասուզում…»:

— Բանաստեղծությունների մեջ մի փոքր Սևակի շունչն է նկատվում: Նա կամ իր բանաստեղծությունները որևէ ազդեցություն ունեցե՞լ են ձեզ վրա:

— Սևակը եղել և մնում է իմ ուսուցիչը, իմ ավագ ընկերը, իմ խորհրդատուն,իմ կուռքը, որին, ցավո՜ք, բախտ չեմ ունեցել ողջ տեսնելու: Նա ինձ հետ է 4-րդ դասարանից ցայսօր՝ իր գաղափարներով, որոնք թեպետ ասվել են այդքան տարի առաջ, բայց կարծես երեկ գրված լինեն: Բոլոր ժամանակների հետ համահունչ: Նա իմ հոգում կա…Գուցե դա է պատճառը իր ներկայության: Սակայն հիմա դիտավորյալ ձեռքս չեմ վերցնում իր գիրքը:

— Դիտավորյա՞լ: Ի՞նչն է պատճառը:

— Քանի որ իմ աշխարհընկալման վրա նա իր ազդեցությունն է ունեցել դեռ փոքրուց, այն ժամանակ մտքովս անգամ չէր անցնում, որ ես կգրեմ ժամանակին, հիմա չեմ վերցնում գիրքը ձեռքս, որպեսզի ինձ վրա ազդեցության չափը նվազի: Թեպետ հիմա արդեն երբ կարդում եմ ինքս իմ գրածները, հասկանում եմ, որ դրանք իմն են, առանձին ձեռագիր, առանձին աշխարհ…

— Ինչպես արդեն ասացիք դուք ձեր բանաստեղծությունների ընթերցում –քննարկում էիք ունեցել: Պատրաստվու՞մ եք արդյոք հետագայում էլի կազմակերպել նմանատիպ հանդիպումներ:

— Հենց հիմա, երբ լույս է տեսել իմ երկրորդ ժողովածուն՝ «Լռության խորհուրդը», պատրաստվում է բավականին լուրջ շնորհանդես, որը տեղի կունենա Ավետիք Իսահակյանի անվան գրադարանում: Կազմակերպիչը «Տիր» ակումբն է: Հանդիպումը տեղի կունենա մոտ ժամանակներս: Սպասվում են հանդիպումներ նաև մի քանի այլ գրադարաններում:

— Շնորհակալություն զրույցի համար և շնորհավորում եմ Ձեր նոր գրքի լույս տեսնելու կապակցությամբ:

Հետգրություն. «Ու հիմա, այս ամենից հետո ինչպե՞ս չասեմ, որ իմ կյանքն անիմաստ և ունայն է դառնում հենց միայն այն մտքից, որ չեմ տեսնելու քեզ, չեմ ժպտալու քեզ, չեմ խոսելու քեզ հետ… Աչքերով…»:

Նախգությունը, Միջգրութունը եւ Հետգրությունը հատվածներ էին հեղինակի «Խոստովանություն» ստեղծագործությունից:

Զրուցեց Լուսինե ԱՎԱԳՅԱՆԸ

***

Տիկնիկն իր տեղն ունի, ուտելիքն՝ իր

Ռուսական արտաքինով, բայց հայկական հոգով  ԱԼԻՆԱՆ, ով փոքր ժամանակ երազում էր դառնալ  բորտ-ուղեկցորդուհի, հայկական շուկային է ներկայացնում իր ձեռքով գործած, հայկական արտաքին ունեցող և տարազով տիկնիկներ:

 -Ինչո՞ւ ուղեկցորդուհի, — անկեղծ զարմանքով հարցրի ես:

-Ֆիլմերում տեսնում էի՝ ուզում էի ես էլ նրանց նման լինել: Այն ժամանակ կարծրատիպեր չկային, ոչ ոք այդ աշխատանքին վատ չէր նայում:

-Արդյոք Ձեր մայրը եւ տատիկը ազդե՞լ են Ձեր  հետագա ընտրության վրա,-հարցրեցի, քանզի  գիտեի, որ Ալինայի մայրն ու տատիկը նույնպես տիկնիկագործներ են եղել:

-Հիշում եմ՝ մի անգամ տատիկս տիկնիկ պատրաստեց (տատիկս ճյուղերից էր պատրաստնում նաև, V տառի նման ճյուղ էր վերցնում, վրան թելեր էր փաթաթում, մարմնի ձև էր տալիս, հետո գոգնոց էր կապում, ու էդ տիկնիկները դեմք չէին ունենում) ու տվեց ինձ, բայց ընկերներս փչացրին: Ես էլ որոշեցի, որ մեծանամ շատ տիկնիկներ եմ գործելու, որ բոլորն ունենան: Հիմա տանը 4000 տիկնիկ ունեմ: Շատ լրագրողներ ուզում են գան, տեսնեն, նկարեն: Բայց ցավոք ժամանակ չեմ ունենում:

-Գիտեմ, որ մի քանի օր առաջ վարպետաց դասեր էիք անցկացնում: Ովքե՞ր են հետաքրքրվում տիկնիկագործությամբ:

-Վերջին վարպետաց դասին 105 ռուս բժիշկ ընդունեցինք: Տղամարդ բժիշկները շատ ոգևորված էին, նկարում էին, կարում: Բայց վարպետաց դասեր կազմակերպում ենք նաև հաշմանդամ երեխաների համար: Սովորեցնում ենք տիկնիկներին դեմք նկարել, շորեր կարել:

— Էրեբունի -Երևան տոնին Հյուսիսային պողոտայում երկու հատ երկու մետրանոց տիկնիկ կար: Որքա՞ն ժամանակում էիք պատրաստել դրանք:

-Մոտ երկու ամսում ու աշխատել եմ գիշեր-ցերեկ: Տիկնիկներ պատրաստելն ինձ շատ հոգեհարազատ է: Յուրաքանչյուր տիկնիկին անուն եմ դնում, խոսում եմ նրանց հետ, ընտանիքներ եմ սարքում:

-Իսկ ի՞նչ երաժշտություն եք լսում տիկնիկներ պատրաստելիս:

-Օրինակ, եթե պատրաստում եմ հարսանիքի համար հարսիկ-տարոսիկներ, որքան էլ տարօրինակ թվա, դհոլ-զուռնա եմ լսում: Հաճախ հարսի պարն եմ պարում:

Ծիծաղում ենք: Մի կում թարմ, սառը հյութից հետո տալիս եմ հաջորդ հարցս.

-Տիկնիկագործությու՞նն էլ ունի մուսա կոչվածը:

-Իհարկե, ունի: Օրինակ կարող է ճաշ պատրաստելիս մուսաս գա, ամեն ինչ թողնեմ ու գնամ տիկնիկ գործելու: Ընտանիքս արդեն սովորել է իմ տարօրինակություններին:

-Իսկ ընտանիքի համար ժամանակ մնու՞մ է:

-Շատ քիչ: Բայց փորձում եմ էնպես անել, որ ոչ ոք ինձնից չնեղանա:

-Ի՞նչ հիշարժան դեպք կարող եք պատմել տիկնիկների հետ կապված:

-Մի անգամ մուսաս անսպասելի եկավ, բոլոր գործերս թողեցի ու սկսեցի մի տիկնիկ պատրաստել: Շատ տգեղ տատիկ ստացվեց: Երեխաներս անգամ վախեցել էին: Չէի մտածում, որ կվաճառվի, բայց մի խանութի հանձնեցի (ի դեպ խանութի աշխատողներն էլ վախեցան): Մի քանի օրից զանգահարեցին ու ասացին, որ տիկնիկը ռուս մեծահարուստ է գնել շատ բարձր գնով: Հիմա ինչքան էլ փորձեմ, մեկ է, նման տգեղ տիկնիկ չեմ կարողանում պատրաստել:

-Ովքե՞ր են հիմնական գնորդները՝ տեղացինե՞ր, թե՞ արտասահմանցիներ:

-Մեծ մասը արտերկրից են: Տեղացիները բարբիներին են տալիս նախապատվությունը: Շատ ժամանակ, երբ ծնողները չեն ցանկանում երեխայի համար տիկնիկ գնել ու ասում են, որ նույն գնով համեղ ուտելիք կգնեն բալիկի համար, ես նվիրում եմ: Ուղղակի չեն հասկանում, որ տիկնիկն իր տեղն ունի, ուտելիքն՝ իր:

 Զրուցեց Աննա ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆԸ

 ***

Ժամանակակից արվեստը՝ Գաֆէսճյան կենտրոնում

 Գաֆէսճյան արվեստի կենտրոնում 2014-ի աշնանային սեզոնը զարդարում են երկու` իրարից հիմնովին տարբեր և մեկը մյուսից ոչ նվազ հետաքրքիր ժամանակավոր ցուցադրություններ։ Դրանք առիթ հանդիսացան ինչպես ցուցադրությունների, այնպես էլ թանգարանի գործունեության մասին զրուցելու արվեստի կենտրոնի հանրային ծրագրերի գծով փոխտնօրեն ԱՍՏՂԻԿ ՄԱՐԱԲՅԱՆԻ հետ։

 — Տիկին Մարաբյան, այդ ինչ ժամանակավոր ցուցադրություններ են։

— Դրանցից առաջինը «Քոչար. Մարտահրավեր ժամանակին» ցուցահանդեսն է, որը նվիրված է Մաեստրոյի 115-ամյա հոբելյանին։ Ցուցադրությունը կյանքի է կոչվել միջթանգարանային համագործակցության ծրագրի շնորհիվ։ Այս ծրագրով մենք համագործակցել ենք Ռուսական արվեստի թանգարանի,  Երևանի պատմության թանգարանի, ինչպես նաև Կալենց մասնավոր թանգարանի հետ։ Երվանդ Քոչարի թանգարանի հետ համագործակցությունը թվով չորրորդն է։

— Ո՞րն է երկրորդ ցուցադրությունը։

— Երկրորդը «Նամակներ ափսեի մեջ» ցուցադրությունն է, որը մշակութաբան Ռուբեն Անգալադյանի մասնավոր հավաքածուն է։ Ներկայացված է 64 արվեստագետների 77 աշխատանք։ Դրանք բացահայտում են կոլեկցիոների վառ անհատականությունը և արվեստային նախասիրությունները։

— Փաստորեն, թանգարանը Գաֆէսճյան ընտանիքից զատ համագործակցում է նաև ա՞յլ կոլեկցիոներների հետ։

— Այո։ Այս մասնավոր հավաքածուի ցուցադրությունը երևանաբնակ կոլեկցիոներների հետ համագործակցության ծրագրի արդյունք է։ Այս ծրագրի միջոցով հանրությանը թանգարանային միջավայրում ներկայացնում ենք հենց երևանյան կոլեկցիոներների ընտրությունը։ Նախկինում ներկայացրել ենք նկարիչ Ռոբերտ Էլիբեկյանի, արվեստաբան Պողոս Հայթայանի և ճարտարապետ Օշին Եղիազարյանցի մասնավոր հավաքածուները։

— Առհասարակ` ովքե՞ր կարող են ցուցադրվել Գաֆէսճյան արվեստի կենտրոնում։

— Գաղտնիք չէ, որ շեշտը դրված է մասնավորապես Ջերարդ Գաֆէսճյանի մասնավոր հավաքածուն ներկայացնելու վրա։ Մնացածը, ինչպես արդեն ասացի, միջթանգարանային և կոլեկցոիեներների հետ համագործակցության արդյունք են։ Կենտրոնում ցուցադրված անհատ նկարիչները եղել են Հակոբ Հակոբյանը, ում ստեղծագործությունները ներկայացրել ենք երկու անգամ, և Հարություն Կալենցը, ում աշխատանքները ներկայացրինք անցած տարի։

— Գաֆէսճյան արվեստի կենտրոնը շեշտը դնում է ժամանակակից արվեստի վրա, սակայն ժամանակակից արվեստ հասկացությունը շատ մեծ է։ Ո՞ր ուղղությանն է կենտրոնը նախապատվություն տալիս։

— Եթե զուտ ուղղվածությունը նշենք, ապա կենտրոնում ներկայացված ցուցանմուշները ավելի մոդեռնիստական, պոստմոդեռնիստական են։ Իր ծրագրերով ևս կենտրոնը առավել ժամանակակից է, բայց միշտ չէ, որ ցուցադրում ենք բացառապես ժամանակակից արվեստի նմուշներ։ Հատկանշական է այն, որ բացօթյա մեծ ցուցադրություն ունենք, որոնց հետ մարդիկ անմիջականորեն շփվում են թեկուզ համալիրին հարակից պուրակում զբոսնելիս։ Հենց այդ ցուցադրության շնորհիվ մենք հնարավորություն ունենք ժամանակակից արվեստը մատուցելու հասարակության ամենատարբեր շերտերի ներկայացուցիչների։ Այդ շփումը ավելի է մեծանում մեր կազմակերպած կրթական և այլ ծրագրերի շրջանակներում։

— Իսկ ի՞նչ կրթական ծրագրեր եք առաջարկում։ Ովքե՞ր կարող են մասնակցել։

— Կրթական ծրագրերը կենտրոնի գործունեության ամենակարևոր մասն են կազմում։ Դրանք մշակում ու իրականացնում ենք հենց հիմնական ցուցադրություններին կից և նախատեսված են լինում տարբեր տարիքային խմբերի համար։ Այս պահին գործող կրթական ծրագրերը անցկացվում են երկու ժամանակավոր ցուցադությունների շրջանակներում, որոնց մասին արդեն խոսեցինք։ «Ռուբեն Անգալադյան. Նամակներ ափսեի մեջ» ցուցադրության  ծրագիրը նախատեսված է ավելի փոքրահասակ լսարանի համար` 5 տարեկանից բարձր և դպրոցականներ։ Իսկ Երվանդ Քոչարի աշխատանքներին զուգահեռ անցկացվող կրթական ծրագիրը մասնավորապես միջին և ավագ դպրոցում սովորող երեխաների համար է։

— Կենտրոնում գործող փոքրիկ համերգասրահում ի՞նչ միջոցառումներ են կազմակերպվում։

— Համերգասրահը նույնպես կենտրոնի գործունեության ամենակարևոր օղակներից է, և հենց հիմնադրման ժամանակից` 2009-ից գործում է ու նույնիսկ իր զարգացումն է ապրել։ Հիմնադրման պահին այդ համերգասրահը նախատեսված էր միայն ջազային համերգների համար, իսկ ավելի ուշ մեկնարկեց Գաֆէսճյան դասական երաժշտության համերգաշարը։ Ունենք դասական երաժշտության խորհուրդ, որի անդամներն են նշանավոր հայ երաժիշտներ Աննա Մաիլյանը, Էդուարդ Հայրապետյանը, Դանիել Երաժիշտը, Մարինա Ալեսը և այլք։ Այսօր «Երաժշտության կասկադ» ծրագրի շրջանակներում հաճախ մատուցում ենք ոչ միայն ջազ, այլև ռոք և լատինո երաժշտություն, ամենակարևորը` բարձրակարգ։

— Ուրիշ որևէ յուրահատուկ ծրագիր թանգարանը առաջարկու՞մ է հասարակությանը։

— Գաֆէսճյան թանգարանը այն եզակիներից է, որ հանրությանը անդամակցության հնարավորություն է տալիս, որն իրենից ներկայացնում է հովանավորության կամ աջակցության մի ձևաչափ։ Սակայն անդամակցության հիմնական իմաստը մշակութային համայնքի ձևավորումն է։ Այս պրակտիկան ընդունված է արտասահմանում։ Մարդիկ, ընգրկվելով թանգարանի անդամակցության որոշակի փաթեթի մեջ, կարողանում են օգտվել դրա առավելություններից։ Անդամակցության առաջարկը ինչպես անհատների, այնպես էլ կորպորատիվ ընկերությունների համար է։

 Զրուցեց Շուշան ԳԱԼՍՏՅԱՆԸ

 ***

«Ես հիմա նույն Մարիան չեմ…»

 ՄԱՐԻԱ ԿՈՄԵՍԻԴՈՒՆ ազգությամբ հույն է, սովորում է Երեւանի Վ. Բրյուսովի անվան պետական լեզվահասրակակագիտական համալսարանում: Ահա, թե ինչ է նա պատմում մեր զրույցում Հայաստանի եւ հայերի մասին.

 «Ինձ Հայաստան  բերեց  կրթություն ստանալու ցանկությունը:  Ես  իմացել էի, որ այստեղ կրթությունը մատչելի է և որակյալ: Երկար էի մտածում ՝ որ երկիր կարելի է գնալ :  Ինչ-որ բան ներսից ինձ հուշեց գալ Հայաստան: Շատ էի ուզում իմանալ՝ ինչպես են այստեղ ապրում մարդիկ և բացի այդ, ինչ-որ տեղ՝ հոգուս խորքում , ես ինձ  համարում եմ հայ: Չեմ ուզում մոռանալ դրա մասին, դուք նույնպես չմոռանաք:  Հայերի վերաբերյալ առաջին տպավորությանս  մասին չգիտեմ էլ՝ արժե՞ խոսել, թե՞ ոչ: Կլինեմ անկեղծ. հայերից ստացած առաջին տպավորությունս ամենալավը չէր: Մարդիկ ինձ թվում էին կոպիտ, դաժան  և շատ խորամանկ: Այնպիսի տպավորություն էր, որ բոլորը մտածում էին միայն իրենց մասին. ինչպես անեն, որ իրենց համար լավ լինի, անգամ եթե դիմացինին ցավ են պատճառում: Երբեմն ինձ թվում էր, որ  մարդիկ  ինձ այնպես էին նայում, կարծես ես այլ մոլորակից լինեմ: Նրանց հայացքները նվաստացուցիչ էին:  Նաև մի բան հասկացա. հայերի  համար փողը շատ բան է նշանակում:  Դժվարություններն ու տհաճությունները  հաղթահարելը բարդ էր,  անգամ  մի պահ եկավ, երբ ես իրոք ուզում էի վերադառնալ տուն, բայց  երբ հիշում էի  այստեղ գալուս նպատակը, հասկանում էի, որ հանուն դրա պետք է մնալ և պայքարել: Հետո գիտեի, որ ինձ ոչ ոք չի ստիպել գալ այստեղ. դա եղել է իմ որոշումը: Չէի ցանկանում ոչ մեկին հուսախաբ անել: Այդպես ինձ ոգեշնչեցի լինել ուժեղ: Գիտեի, որ ամեն ինչ լավ կլինի: Ի վերջո, կյանքում հանդիպած վատ մարդկանցից ևս վերցնում ենք բաներ, որոնք ապագայում պետք են գալու: Այստեղ վատ մարդկանց շատ հանդիպեցի:

Բայց Հայաստանի հետ կապված լավ հիշողություններ նույնպես կմնան ներսումս:  Այն ամենի, ինչի մասին խոսեցի, իմ առաջին տպավորություններն էին: Արդեն մոտ 3 տարի է  անցել և իհարկե կան շատ դրական բաներ, որոնց մասին ժպիտով եմ հիշելու: Այստեղ սովորեցի միայնակ ապրելուն. դա շատ կարևոր էր: Հիմա ունեմ շատ լավ ընկերներ և կարծում եմ, որ նրանցից  որոշներն իրական ընկերներ են և  ի սրտե անհանգստանում են ինձ համար: Ես նույն Մարիան չեմ:  Այստեղ ամբողջովին այլ մարդ եմ: Նախկինում ես ավելի կենսուրախ էի, կյանքն ավելի շատ էի սիրում: Այստեղ ես սովորեցի զսպել զգացմունքներս, ավելի ճիշտ կլինի ասել ՝ ինձ սովորեցրին զսպել զգացմունքներս:  Զգում եմ, որ շատ եմ փոխվել» :

                                                                               Զրուցեց  Շուշան ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ

 

***

Նորություններով ու զարմանքով լի առաջին ամիսը Բրյուսովում

«Տղաների պակասը հանգեցնում է նրան, որ որոշ աղջիկներ իրենց ոչ հարիր են պահում»,- մեզ հետ զրույցում ասաց Վ. Բրյուսովի անվան Երևանի պետական լեզվահասարակագիտական համալսարանի ուսանող ԱՐԹՈՒՐ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ:

Մեր զրուցակիցը, ով ընդամենը երկու ամիս է  սովորում ԵՊԼՀ –ում, արդեն հասցրել է որոշակի պատկերացում կազմել համալսարանի անցուդարձի մասին: Նա ասաց, որ սկզբում տպավորությունը բացասական էր. «Երբ առաջին անգամ ներս մտա, պահակների` թե՛ դեմքերի արտահայտությունները, թե՛ մունաթով խոսելը ինձ ընդհանրապես դուր չեկան,նույնիսկ կռվելու տոն էին տալիս։ Իսկ ընդհանուր առմամբ մեր համալսարանը շատ լավն է»:

«Իսկ հե՞շտ էր, արդյոք, դպրոցից հետո հարմարվել համալսարանական միջավայրին, հարցրեցինք» նրան: «Այնդքան էլ հեշտ չէր, որովհետև դպրոցի 40-45 րոպեանոց դասերի փոխարեն պետք է 1ժամ 20րոպեանոց ժամեր լինեին, բայց դրա հետ մեկտեղ դժվար էր հարմարվել համալսարան գնալ-գալուն, քանի որ դասախոսները պահանջում են դասերից չուշանալ, և Աստված գիտի, թե խցանումներ կլինեն թե ոչ »:

Արթուրը ասաց, որ ի տարբերություն ուսուցիչների, դասախոսները իրենց ընդունում են որպես հասուն  և խելամիտ մարդկանց, ինչը իրեն շատ է դուր գալիս:

Նա խոսեց նաև աղջիկների գերակշիռ քանակի մասին, որը, ըստ նրա, ոչ առավելություն է, ոչ էլ թերություն. «Ինձ համար մարդը մնում է մարդ, լինի աղջիկ, թե` տղա, բայց պետք է նշեմ, որ տղաների պակասը հանգեցնում է նրան, որ որոշ աղջիկներ իրենց ոչ հարիր են պահում, ինչը ինձ համար շատ տհաճ է »:

Իսկ ի՞նչ կփոխեր  համալսարանում: «Միանշանակ կփոխեի «Բարի գալուստի» արարողության ընթացքը: Երբ սեպտեմբերի 1 -ին առաջին անգամ մտա համալսարան, կարելի է ասել, ոչինչի հետ ծանոթ չէի և չգիտեի, թե ուր պետք է գնալ։Կուզեի, որ սեպտեմբերի  1-ին դեկանը միայն չասեր. «Գնացեք 2-րդ հարկ` դասացուցակը իմանալու»։ Ես կցանկանայի, որ առաջին հերթին մեզ ծանոթացնեին մեր խմբեցիների հետ։ Մի խոսքով համալսարանում կցանկանայի, որ ունենայինք “guide” (ուղեկցող)»:

Վերջում Արթուրը պատմեց իր ապագա պլանների մասին .  «Որոշել եմ ընտրել լրագրությունը` որպես երկրորդ մասնագիտացում, քանի որ այս մասնագիտության շնորհիվ կարող եմ շատ ինֆորմացիա ստանալ տարբեր իրադարձությունների մասին, այսինքն` միշտ լինել իրազեկ»:

                                                                                     Զրուցեց  Զարուհի ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ        

***

Փողո՞վ է որոշվում կրթության արժեքը

 «Դպրոցը պիտի փողով լինի: Կգա մի ժամանակ, որ կրթությունը փողով կլինի ու միայն այդ դեպքում մարդիկ կգնահատեն կրթության արժեքը»,- մեզ հետ զրույցում իր հայրիկի խոսքը մեջբերեց Արարատ քաղաքի թիվ 5 միջնակարգ դպրոցի տնօրեն ՀԱՍՄԻԿ ԶԱԴՈՅԱՆԸ: Տիկին Զադոյանի հետ խոսեցինք դպրոցի, կրթության և այսօր կրթական համակարգում գոյություն ունեցող դժվարությունների մասին:

    –Տիկի՛ն Զադոյան, այսօր դպրոցի տնօրենն ինչպիսի ՞դժվարությունների կարող է հանդիպել:

– Դժվարությունները շատ-շատ են, և կարծում եմ, որ առաջին և գլխավոր դժվարությունը կապված է աշակերտների թվի հետ: Յուրաքանչյուր աշակերտի պետք է յուրահատուկ ուշադրության և հոգատարության արժանացնել: Եվ քանի որ մեր դպրոցը քաղաքի ամենամեծ դպրոցն է (500-ից ավելի աշակերտ ունենք), տնօրենին օգնության են հասնում փոխտնօրենները: Տնօրենը պատասխանատու է նաև սննդի, դպրոցի մաքրության համար: Այս ամենի հետ մեկտեղ տնօրենը պետք է ժամանակ գտնի շփվելու նաև ուսուցչական անձնակազմի ու ծնողների հետ: Բացի տնօրեն լինելուց լինի հոգեբան, հասկանա դիմացինին, տեղյակ լինի ցանկացած դասարանի խնդրին, պետք է զբաղվի ուսումնական ծրագրերով:

– Շատերի կարծւքով 12-ամյա կրթական ծրագրին անցումը քաղաքական որոշում էր: Դրա պատճառով տուժում են աշակերտները: Իսկ ի՞նչ կարծիքի եք Դուք:

– Իհարկե ոչ, այդպես չի կարելի ասել, որ այս ծրագիրը քաղաքական էր: Ամեն ինչ արվում է մեր երեխաների լավ ապագայի համար: 12-ամյա կրթական ծրագրի առավելությունը վերջին տարում` այսինքն 12-րդ դասարանում, քննական առարկաներին ավելի մեծ ուշադրություն դարձնելն է, ինչի շնորհիվ էլ պետք է կրկնուսույցների կարիք չզգացվի, բայց միևնույն է. նույնիսկ ավագ դպրոցում սովորող աշակերտները ԲՈՒՀ ընդունվելու համար լրացուցիչ պարապում են: Բայց ես կարծում եմ, որ եթե ոչ հիմա , ապա մոտ ապագայում 12-ամյա կրթությունը դուրս կմղի կրկնուսույցներին; Այս ծրագիրը պետք է հասնի նրան, որ աշակերտները դպրոցի գնահատականներով ընդունվեն ցանկացած ուսումնական հաստատություն:

– Ինչպե՞ ս եք Դուք վերաբերվում նրան, որ 5-6-ամյա երեխաները, կտրվելով խաղից, բարդ ծրագրով դասերի են անցնում, որի արդյունքում էլ լրացուցիչ պարապմունքների են գնում:

– Չեմ կարծում, որ ծրագրերը բարդ են, այսօրվա երեխաների համար դրանք ամենևին էլ բարդ չեն: Շատ ծնողներ  իրենց երեխաների չսովորելը պատճառաբանում են նրանով, որ իրենց չեն լսում, չեն ենթարկվում: Վստահ կարող եմ ասել, որ ամեն ինչ գալիս է ծնողից: Ասեմ նաև, որ տարրական դասարանների ծրագրերն իրենցից ընդհանրապես այնպիսի բարդություն չեն ներկայացնում, որ երեխաները լրացուցիչ պարապմունքների գնան:

– Ի՞ նչ տարբերություններ կան այսօրվա և խորհրդային տարիների դպրոցների միջև: Կնշե՞ ք առավելություններ, եթե ,ըստ Ձեզ, դրանք եղել են կամ կան:

– Առավելություններից մեկը երևի այն է, որ դպրոցի ծրագիրը, կարելի է ասել, չէր փոփոխվում: Մյուսը` աշակերտները սովորում էին, պարապում, իհարկե, ոչ կրկնուսույցների մոտ: Նշեմ նաև, որ բոլորը սովորում էին անվճար: Բայց անվճար համակարգն էլ  չէր կարող երկար շարունակվել; Պետությունը, չկարողանալով ֆինանսավորել համալսարաններին, սկսել է կրթություն ստանալու համար գումար գանձել ուսանողներից, որպեսզի նրանք ավելի լավ պայմաններում սովորեն: Հայրս, որ խորհրդային տարիներին դպրոցի փոխտնօրեն էր, միշտ ասում էր, որ դպրոցը պիտի փողով լինի, ու միայն այդ դեպքում մարդիկ կգնահատեն կրթության արժեքը: Այսօրվա դպրոցի մեթոդները խորհրդայինից տարբերվում են միայն իրենց անուններով, քանի որ հիմքում ընկած են նույն բաները: Բայց այսօր երեխաների հետ պետք է ուրիշ լեզվով խոսել. հիմա արդեն նրանք «զարգացած» են , իրենց հետաքրքրող ցանկացած հարցի պատասխան նրանք վայրկյանական կարող են գտնել համացանցում, ինչը չէին կարող անել խորհրդային տարիներին: Բայց, ինչևէ, չարժե համեմատել այսօրվա և այն ժամանակվա դպրոցները, քանի որ երկու դեպքում էլ կան առավելություններ: Ժամանակները փոխվում են և պետք է միշտ համընթաց քայլել:

– Լինելով մարզի դպրոցի տնօրեն` կասե՞ք, թե ինչով են  մարզի դպրոցի երեխաները  զիջում մայրաքաղաքի դպրոցի երեխաներին:

– Ես բնավ համաձայն չեմ այն կարծրատիպին, որ մարզի դպրոցի երեխաները կարող են զիջել մայրաքաղաքի դպրոցի երեխաներին: Ընդհակառակը` մեր երեխաներն ավելի լավ են սովորում, ավելի պատասխանատու են, որ, ցավոք, պայմանավորված է նրանով, որ դպրոցից ու դասերից բացի երեխաներն այլ զբաղմունք չունեն, հետևաբար նրանք ավելի շատ են զբաղվում իրենց դասերով: Նույն բանը, սակայն, չեմ կարող ասել քաղաքի երեխաների մասին, քանի որ նրանք բազում զբաղմունքներ ունեն:

Զրուցեց Մարգարիտա  ԶՈՒՐՆԱՉՅԱՆԸ

 ***

Աստված պատժում է տասնապատիկ, օրհնում՝ հարյուրապատիկ

 «Պատիժ», «դատաստան», «պատուհաս» եզրերը մարդու գիտակցության մեջ ուղղակիորեն կապվում են մեղքի, հանցանքի գիտակցման  հետ, այսինքն` դրանք ընկալվում են իբրեւ հատուցում մարդու գործած այս կամ այն մեղքի, հանցանքի: Այս թեմայով զրուցեցինք Սբ. Զորավոր եկեղեցու քահանա ՏԵՐ ԽԱՉԱՏՈՒՐԻ հետ:

 — Աստված պատժու՞մ է, թե՞ խրատում:

— Մեր կյանքում պատահող բոլոր նեղությունները ունեն և´ դաստիարակչական և´ պատժող իմաստ: Ինչպես ծնողն է դաստիարակում, երբեմն էլ պատժում իր երեխային, այնպես էլ Աստված՝ մեզ: Եվ այդ ամենը մեր օգտին է, քանի որ մենք մի կողմից դաստիարակվում ենք, իսկ մյուս կողմից էլ պատժվում ենք, որպեսզի Մեծ դատաստանի օրը մեր գործած մեղքերի մի մասի դիմաց այլևս պատասխան չտանք:

— Հիվանդությունը, ցավը կարո՞ղ են պատիժ համարվել:

— Հիվանդությունը մեղքի հատուցման մի տեսակ է: Հիվանդությունները երբեմն ժառանգական բնույթ են կրում և փոխանցվում են սերնդե-սերունդ՝ նախնիների կատարած մեղքերի պատճառով: Հիվանդությունները փոխանցվում են մինչև յոթ սերունդ, իսկ օրհնությունները՝ յոթանասուն սերունդ: Բացի այդ, բարի գործի դիմաց Աստված օրհնում է հարյուրապատիկ, իսկ մեղքի դիմաց պատժում է տասնապատիկ: Ըստ էության մենք դժգոհելու հիմքեր չունենք:

— Աստված մարդու ուժերից վեր փորձություն տալի՞ս է:

— Ոչ, իհարկե: Յուրաքանչյուր մարդ ունի իր կարողությունները, և փորձություններն էլ տրվում են այդ կարողություններին համապատասխան: Փորձությունները մեզ տրվում են կատարելագործվելու, ուղղվելու և դաստիարակվելու համար: Եվ եթե փորձությունը մեր ուժերից վեր լինի, ապա այն կկորցնի իր իմաստը:

— Պատիժ հասկացությունը միայն Աստծուն չի վերաբերում: Մարդն էլ է պատժում, դատում իր նմանին: Արդյո՞ք թույլատրվում է դա` ըստ Աստծո: Ո՞րն է տարբերությունը:

— Այստեղ նուրբ հարց կա, քանի որ Աստված ասում է. «Մի դատիր», և մենք պետք է հետևենք դրան, բայց պետք է ասեմ, որ պետությունը եկեղեցու կողմից ընդունված իրավական կառույց է, և եթե այն իր վրա է վերցնում հանցագործներին պատժելու իրավասությունը, ապա եկեղեցին դա ընդունում է:

— Ի՞նչ կասեք անմեղ երեխաների հետ պատահող դժբախտությունների մասին: Դրանք նու՞յնպես պատիժ են:

— Այստեղ, ինչպես ասացի, հիմնական պատճառը նախնիներից որևէ մեկի կատարած սխալն է: Սակայն պետք է ասեմ, որ Աստծո մոտ ամեն ինչ արդեն որոշված է, և երեխան, բնականբար, փոխհատացում կստանա՝ երկնքում մեծ բարիքների կարժանանա: Եվ այն, ինչ մենք տեսնում ենք երկի վրա, իրական չէ: Այն փոխվում է մահից հետո: Միայն Մեծ դատաստանից հետո պարզ կլինի՝ ով է երանության արժանանալու, ով՝ նեղությունների:

  Զրուցեց  Մանե ՄԱՅԻԼՅԱՆԸ

 ***

Լրատվական գործունեություն իրականացնող, ԵՊԼՀ  ԹՄՖ,  Միջազգային լրագրություն, 3-րդ կուրս, երկրորդ խումբ:

Թողարկման պատասխանատու – Մեսրոպ Հարությունյան:

Մեր  հասցեն — Երեւան, Բրյուսովի անվան պետական լեզվահասարակագիտական համալսարան, սենյակ 109ա: