Սա մեր ուսանողական թերթի այս ուսումնական տարվա առաջին թողարկումն է: Ամբողջ կիսամյակում աշխատում ենք հարցազրույց վարելու տեխնիկայի, հարցազրույց գրելու ընդունակությունները զարգացնելու վրա: Իմ սիրած առաջադրանքներից մեկը ծնողների հետ հարցազրույցն է: Նախորդ տարիների փորձը ցույց է տալիս, որ այն բավականին հմտացնում է ուսանողներին. չէ՞ որ գրելու համար հարազատի հետ զրուցելը շատ բարդ է. քեզ թվում է ամեն ինչ գիտես նրա մասին, մեկ էլ՝ ըհը… պարզվում է լիքը բան կա, որ չգիտես… Այս անգամ էրեխեքիս զրույցները կարծես ստացվել են: Ոմանք լուրջ-լուրջ զրուցել են, ասես անծանոթի հետ, անգամ ԴՈՒՔ-ով են դիմել, ոմանք՝ ավելի մտերմիկ զրույց են վարել… Հա, ոմանք էլ գերադասել են տատիկ-պապիկների հետ զրուցել: Դե, շատ չերկարացնեմ: Կարդացեք եւ գնահատեք:
Մեսրոպ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
***
«ԹԹՎԱԾՆԱՅԻՆ ՔԱՂՑԸ ԴԺՎԱՐ ԹԵ ԿԱՐՈՂԱՆԱՐ ԻՆՁՆԻՑ ԽԼԵԼ ԻՄ 33 ՏԱՐՎԱ ԵՐԱԶԱՆՔԸ»
«Թեկուզ մահով կբարձրանամ դարերն ի վեր, ի վեր Մասիս»:
Հովհ. Շիրազ
Հայրս՝ ՏԻԳՐԱՆ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆԸ, այն բացառիկ երջանիկներից է, ում հաջողվել է սեփական մաշկի վրա զգալ Մասիսի՝ հոգի տաքացնող սառնությունը: Հարցնում եք՝ ինչպե՞ս: Հիմա պապայիս կանչեմ, թող պատմի:
— Պա՞պ: Մի րոպե կգա՞ս: Ուզում եմ իմանալ, ինչպե՞ս ստացվեց, որ իմացար Մասիս գնացող արշավախմբի մասին:
— Երիտասարդ ժամանակ լեռնագնացություն էի պարապում: Չնայած մարզիչս ինձնից ավելի քան 20 տարի մեծ էր, մեր մեջ ընկերական հարաբերություններ էին: 2011թվականն էր: Մարզիչս զանգահարեց, ասաց, որ արշավախումբ է տանում Մասիս ու հարցրեց՝ չէի՞ ցանկանա միանալ իրենց: Ես, իհարկե, համաձայնեցի առանց վայրկյան իսկ մտածելու: Դեռ 8 տարեկանից երազում էի բարձրանալ այն: Մասիսի նկարը մեր տանը կար: Ամեն օր նայում ու պատկերացնում էի ինձ այդ բարձրության վրա: Պատկերացրու, արդեն 33 տարի է երազում ես անել մի բան, ու շատ հանկարծ քեզ առաջարկում են միանալ արշավախմբին:
— Իսկ ե՞րբ էիք պատրաստվում հաղթահարել բարձունքը:
— Հաղթանակի սկիզբը դնելու էինք օգոստոսի 16-ին: Երեկոյան ժամը 10-ին դուրս եկանք Երևանից: Գնացինք Վրաստան, այնտեղից էլ Թուրքիա: Սահմանում մեզ դիմավորեցին քուրդ ուղեկցորդները և տարան հյուրանոց: Առավոտյան թեթև նախաճաշից հետո հավաքվեցինք ու մեքենայով գնացին մինչև 2000 մետր բարձրություն: Այդտեղից ճանապարհը շարունակեցինք ոտքով: Քայլեցինք մինչև 3200 մետր: Չնայած մեր՝ ճանապարհը շարունակելու հորդորներին քուրդ ուղեկցորդը թույլ չտվեց շարունակել: Ճաշեցինք, վրանները ամրացրինք ձյան մեջ ու պառկեցինք քնելու: Հաջորդ օրվա վերելքը համեմատաբար ավելի դժվար էր: Եվ ձյունն էր շատ, և օդն էր ավելի սառը: Բայց բոլորս էլ հաջողությամբ կարողացանք հաղթահարել ևս 1300 մետր: 4500 մետր բարձրության վրա նորից կանգ առանք: Արդեն կեսօրն անց էր, կլիներ ժամը 2-ը: Ճաշեցինք ու նորից պառկեցինք քնելու:
— Մինչ այդ ոչ մի դժվարություն չկա՞ր:
— Կարելի է ասել՝ ոչ: Ոչ պրոֆեսիոնալ, բայց կանոնավոր քայլող ցանկացած մարդ (նկատի ունեմ, եթե մարդ կանոնավոր կերպով օրվա մեջ մեկ ժամ կամ ավելի քայլում է) կարող է բարձրանալ մինչև 4000-4500 մետր: Իսկական դժվարությունները սկսվելու էին այդ օրը գիշերը: 4500 մետրից սկսած պետք է բարձրանայինք գիշերով, որպեսզի առավոտյան լինեինք գագաթում: 11-ին արթնացանք ու տեսանք, որ մոտ 10 սանտիմետր ձյուն է եկել մեր վրանների վրա ու եղանակն էլ բավականին ցրտել է: Հավաքեցինք վրանները, հագանք մեր ունեցած գրեթե բոլոր շորերն ու սկսեցինք բարձրանալ:
— Ցրտից, մթից ու ձնից բացի, ի՞նչը կարող էր խանգարել հասնել նպատակին:
— 5100 մետրից իմ մոտ թթվածնային քաղց սկսվեց: Բայց թթվածնային քաղցը դժվար թե կարողանար ինձնից խլել իմ 33 տարվա երազանքը: Ես որոշել էի, որ պետք է բարձրանամ, ու գնալու էի ոչնչի չնայելով: Մի կերպ հաղթահերեցի վերջին մի քանի հարյուր մետրը ու արդեն բարձունքում էի:
— Ի՞նչ էիր զգում գագաթին կանգնած:
— Հպարտություն: Հաղթանակ: Երբ գագաթ հասա՝ ուրախությունից ու հուզմունքից ինչ-որ բան գոռացի, բայց չեմ հիշում՝ ինչ: Դե, դա այնքան էլ կարևոր չէր:
— Որքա՞ն մնացիք գագաթում:
— Մոտ 20 րոպե: Մեզ հետ էր նաև Տեր Կյուրեղ քահանան: Երբ բոլորն արդեն գագաթում էին, տեր հայրը մեզ համար աղոթք կարդաց: Մեզ հետ էր նաև «Կարին» ազգագրական պարի համույթի ղեկավար Գագիկ Գինոսյանը, ու առանց «Քոչարի» պարելու ոչ ոք չէր պատրաստվում իջնել Մասիսից: Ինձ հետ նաև «Արարատ» կոնյակ էի վերցրել, որն էլ վայելեցինք վերևում:
-Իսկ եթե երկրորդ անգամ հնարավորություն ընձեռվի նորի՞ց կբարձրանաս:
-Չէ, չեմ բարձրանա: Երազանքներ կան, որ պետք է կատարվեն միայն մեկ անգամ:
Զրուցեց ԱՆՆԱ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆԸ
***
ԱՆՆԱ ԻՍՐԱԵԼՅԱՆ. «ԼՐԱԳՐՈՂՆԵՐԸ ԵՎ ԽՄԲԱԳԻՐՆԵՐԸ ԵՐԿՈՒ ՏԱՐԲԵՐ ԴԱՍԱԿԱՐԳԵՐ ԵՆ ՈՒ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒՄ ԵՆ»
Շատ հաճախ, երբ թերթերի կամ առցանց լրատվական կայքերի խմբագիրները նկատողություն են անում լրագրողներին վատ կամ թերի աշխատանք կատարելու համար, վերջիններս էլ հակադարձում են, թե իրենք ամբողջ օրը քրտնաջան աշխատում են, նյութեր են պատրաստում, իսկ խմբագիրն իր աշխատասենյակում նստած միայն դժգոհում է: Այդ լրագրողները նաև ասում են, որ խմբագիր բոլորն էլ կարող են աշխատել, իսկ լրագրողի գործը շատ ավելի բարդ է: Ահա այս թեմայի շուրջ զրուցեցինք առցանց «Առավոտի» խմբագիր ԱՆՆԱ ԻՍՐԱԵԼՅԱՆԻ հետ:
Լուսանկարը՝ Արթուր Պապյանի
— Լրագրողները հաճախ բողոքում են, որ խմբագիրների գործը ավելի հեշտ է, քանի որ իրենք ամբողջ օրը վազում են, նյութեր են հավաքում, իսկ խմբագիրները ուղղակի նստած կարդում են: Դա համապատասխանո՞ւմ է իրականությանը:
— Ընդհանրապես, ասում են, որ կարծես լրագրողական երկու տարբեր դասակարգեր լինեն, որոնք ուղղակի հակամարտում են: Մի ժամանակ, երբ որ տպագիր մամուլի մասին էր խոսքը, այդպես էր. խմբագիրները կրճատում էին, լրագրողները՝ դրա դեմ պայքարում, իսկ առցանցի դեպքում ինչ-որ բան փոխվեց: Ես երկու կարգավիճակում էլ աշխատել եմ ե՛ւ լրագրողի, ե՛ւ խմբագրի: Երբ փոփոխության այդ առաջարկը եղավ, ինձ թվում էր, թե խմբագրի աշխատանքը շատ ավելի թեթեւ է լինելու, բայց պարզվեց, որ այն շատ ավելի լարված է, շատ ավելի մեծ է պատասխանատվությունը: Եթե որպես լրագրող դու միայն քո ստորագրության համար ես պատասխանատու, ապա որպես խմբագիր դու պատասխան ես տալիս ողջ խմբագրական գործունեության համար:
— Ի՞նչ գիտելիքներ կամ փորձ պետք է ունենա լրագրողը, որպեսզի կարողանա խմբագիր աշխատել:
— Հայերենի շատ լավ իմացություն պետք է ունենա առաջին հերթին, ինչը, կարծես, պակասում է: Լրագրողը շատ է ապավինում նրան, որ իր աշխատանքը կկարդան սրբագրիչները, խմբագիրները, իսկ որոշ լրագրողներ անգամ երկրորդ անգամ իրենց տեքստը չեն կարդում: Չեմ սիրում այդպիսի լրագրողների, որովհետեւ եթե դու քո նյութը չես ցանկանում երկրորդ անգամ կարդալ, ուրեմն ո՞նց ես ակնկալում, որ այն կկարդան ուրիշները: Մյուս կարեւոր հատկանիշը մենեջերի, կազմակերպչի ունակություններն են՝ աշխատանքի ճիշտ կազմակերպման իմաստով, որ կարողանաս գլխավորը երկրորդականից զատել, իմանալ ինչը լուսաբանել, ինչը՝ ոչ: Եվ երրորդը թիմ ստեղծողի հատկանիշներն են, որ ինչ-որ աշխատանքի մոտիվացիայի, թիմը համախմբելու ունակություններ ունենաս եւ կարողանաս դրանք գործադրել:
— Խմբագիրը լրագրողի կայացման գործում ինչ-որ դերակատարություն ո՞ւնի եւ ի՞նչ չպետք է անի սկսնակ լրագրողի հետ աշխատելիս:
— Չպիտի ջարդի: Պետք է հասկանա, որ բոլորս էլ սխալներ արել ենք սկզբում եւ ոչ ոք ապահովագրված չէ: Չպետք է արված սխալը առիթ դարձնի լրագրողի վրա խաչ քաշելու համար, իբր ոչնչի պիտանի չի: Խմբագիրը կարող է օգնել, որ լրագրողը հասկանա, թե որտեղ իր տեղը, որտեղ է ինքը ուժեղ, ուղղորդի, սխալները մատնանշի:
— Դուք 2011 թվականից առցանց «Առավոտի» խմբագիրն եք: Այս երեք տարիների ընթացքում ունեցե՞լ եք ակտիվ լրագրություն վերադառնալու ցանկություն:
— Զարմանալի է, բայց ոչ: Իմ այն ընկերները, որոնք էլի լրագրողից անցում են կատարել խմբագրի աշխատանքին, այդքան էլ գոհ չեն, որովհետեւ առավել կարեւորում են ստեղծագործական աշխատանքը: Խնդիրն այն է, որ ես իմ մտահաղացումները, որ կանեի իբրեւ լրագրող, փորձում եմ մեր այլ լրագրողների միջոցով իրականացնել: Մեծ մասամբ դա ստացվում է: Մեկ-երկու դեպք է եղել, երբ մտածել եմ, որ, այնուամենայնիվ, այդքանը պատմելու, բացատրելու փոխարեն ավելի լավ է ինքս անեմ: Օրինակ` այդպես եղավ Անաստաս Միկոյանի թոռան հետ հարցազրույցի դեպքում: Ինքս էլ արեցի, քանի որ մտածեցի, որ բոլոր փաստերը վերաշարադրելու, պատմելու փոխարեն, որ ասեմ այս հարցրեք, այն հարցրեք, ճիշտ կլինի ինքս անեմ:Ես չեմ ափսոսում, մանավանդ, որ շարունակում եմ պրակտիկ լրագրող էլ աշխատել «Ազատություն» ռադիոկայանում: Այդ իմաստով, որեւէ պակաս չկա:
Հարցազրույցը վարեց ԱՇՈՏ ԻՍՐԱԵԼՅԱՆԸ
***
ԵՐԲ ԽՈՍՈՒՄ ԵՆ ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՆԵՐԸ
«Ժամանակը տանում է ամեն ինչ. տարիների երկար շարանը կարող է փոխել և՛ անունը, և՛ արտաքինը, և՛ բնավորությունը, և՛ ճակատագիրը»: Պլատոն
— Մա՛մ, պա՛պ, ժամանակը ձեզնից արդեն տարել է ձեր մանկությունը, դպրոցական ու ուսանողական տարիները, բայց այդ ամենին վերադառնալու համար կան տասնյակ լուսանկարներ: Պատմեք ձեր մանկության ամենահետաքրքիր դեպքերից որևէ մեկը:
Պապա— Երբ ես 2 տարեկան էի, հայրիկս Զանգակատուն գյուղի խնձորանոցի պահակն էր: Մի օր ինձ ու 2 քույրերիս տարել էր իր հետ: Հանկարծ նկատեց, որ խնձորանոց մարդ է մտել ու ուժեղ գոռաց: Քույրերս վախեցան ու սկսեցին վազել, մտածելով, որ հայրիկն իրենց վրա է բարկացել, բայց ամենից հետաքրքիրն այն էր, որ նրանք ինձ քարշ տալով տանում էին իրենց հետ: Հետո հայրս ծիծաղելով, բայց միևնույն ժամանակ խղճի խայթով պատմում էր այդ դեպքն ու ափսոում, որ այդպես վախեցրել է իր երեխաներին:
Մամա— Մի անգամ Սևան էինք գնացել, ու եղբայրս մտել էր ջուրը: Ես էլ նայեցի-նայեցի ու ասացի. Արմե՛ն, շուտ լողացի, դուրս արի, թե չէ կխեղդվես, ես էլ կգամ, որ հանեմ, շորերս կթրջվեն: (Ծիծաղում է):
— Ո՞ր դպրոցն եք հաճախել ու ի՞նչ եք հիշում ձեր դպրոցական կյանքից:
Պապա— Սովորել եմ Զանգակատան միջնակարգ դպրոցում: Դպրոցական տարիների հիշողություններս հիմնականում դասընկերներիս հետ են կապված: Մի օր ընկերներով որոշել էինք գնալ գյուղից 8 կմ հեռու՝ ժայռերի մեջ Սբ. Սարգիս մատուռը: Ճանապարհին տեղի չոբանի շները հարձակվեցին մեր վրա, մենք էլ մտանք թփերի հետևը: Այնտեղ մնացինք մոտ 3 ժամ, մինչև չոբանը եկավ ու տարավ իր շներին: Հասանք մատուռ ու մոմ վառեցինք չոբանի շներից փրկվելու համար:
Մամա— Ես հաճախել եմ Ալավերդու Ստ. Շահումյանի անվան ռուսական դպրոցը: Բայց դպրոցից այս պահին ոչինչ չեմ կարողանում մտաբերել:
Այս հարցի պատասխանը ստանալու համար դիմեցի տատիկի օգնությանը:
Տատիկ— Կարծեմ 2-րդ դասարան էր: Դպրոցում գովասանագիր էին տվել մամայիդ ու քեռուդ, իսկ ինձ` շնորհակալագիր` երեխաներին լավ դաստիարակելու համար: Մայրիկդ էլ լսեց ու ասաց. «Ոչինչ, մամ, պապան քեզ ա դաստիարակում, դու էլ` մեզ»: (Ծիծաղում է):
— Պապ, որտե՞ղ ես ծառայել: Ու ի՞նչ հիշողություններ ունես զինվորական կյանքից:
— Ծառայել եմ Խորհրդային Միության Բրյանսկ քաղաքում: Մի օր ճաշարանում հերթափոխի էինք, ու ամբողջ գիշերվա ընթացքում 4 հոգով պետք է մի քանի հարյուր կգ կարտոֆիլ մաքրեինք: Լուսադեմին զգացինք, որ չենք հասցնում ու սկսեցինք կարտոֆիլը դույլերով պատուհանից թափել: Հետո էլ ձյունով փակեցինք, որ չերևա: Դե իսկ գարնանը, երբ առավոտյան դուրս էինք եկել նախավարժանքի, նկատեցինք, որ կարտոֆիլն արդեն ծլել է: (Ծիծաղում է):
— Ահա և ուսանող ժամանակվա նկարներից: Որտե՞ղ եք սովորել: Ուսանողական տարիների մասին հիշողությունները ավելի շատ կլինեն: Պատմեք մի հետաքրքիր դեպք:
Պապա— Սովորել եմ Երևանի պետական համալսարանում, Աշխարհագրական ֆակուլտետում: Ուսանողական տարիներին մեզ շատ էին տանում արշավների: Եվ այդպես արշավներից մեկի ժամանակ գնացել էինք Հանքավան ու մնում էինք տեղի հյուրանոցներից մեկում: Տղաներով աղջիկներին վախեցնելու համար գիշերները փաթաթվում էինք սավանների մեջ ու պատահական դուրս էինք գալիս նրանց դիմաց: Հա, մի անգամ էլ դագաղ սարքեցինք, մեզանից մեկը պառկեց մեջն ու մնացածը բարձրացրել էին, բայց տղաներից մեկը չէր կարողանում պահել, ու նրա ետևում կանգնած ընկերս ոտքով խփում էր, որ նա արագ քայլի, և հենց խփում էր ծիծաղում էր: Դե պետք է ներկա լինել ու տեսնել, որ հասկանաս ինչ ծիծաղելի է:
Մամա— Ես նույնպես սովորել եմ Երևանի պետական համալսարանում, Ռուսական բանասիրության ֆակուլտետում: Հիշում եմ, որ վերջին պետական քննության օրը որոշեցինք այդ հիշարժան օրը անմահացնել մի լուսանկարով ու գնացինք Շրջանային` ձեռքերի արձանի մոտ: Երբ վերադարձանք, անունս արդեն 2 անգամ կարդացել էին, և եթե 3-րդ անգամն էլ կարդային, ու ես ներկա չլինեի, այլևս քննության չէին թողնի:
— Լավ, իսկ ինչպե՞ս հանդիպեցինք իրար:
— Դե երկուսս էլ ուսանողական հանրակացարանում էինք մնում: Հենց այնտեղ էլ ծանոթացել ենք:
— Մա՛մ, գիտեմ, որ հետաքրքիր է եղել քո առաջին հանդիպումը պապայի ծնողների հետ: Եվ նույնիսկ այդ օրվա լուսանկար ունենք: Կպատմե՞ս այդ դեպքի մասին:
— Հա, շատ հետաքրքիր էր: Պապայիդ հետ գնացել էինք Խոր Վիրապ ու լրիվ պատահական հանդիպեցինք ապագա կիսուր, կեսրայրիս ու մի քանի բարեկամներին: Դե պապադ ծանոթացրեց մեզ, բայց ես անակնկալի էի եկել ու մռայլվել: Նկարում էլ հենց այդ դեմքով եմ: (Ծիծաղում է):
Զրուցեց ՄԱՆԵ ՄԱՅԻԼՅԱՆԸ
***
«ԴԱ ՈՒՂՂԱԿԻ «ԿԼԱՍԻԿՈ» ՉԷՐ. ԴԱ ՊԱՏՄԱԿԱՆ 5:0-Ն ԷՐ»
Ընտանիքում, և մասնավորապես մոր ու դստեր միջև, տարաձայնությունները լինում են տարբեր պատճառներով: Դրանք կարող են լինել տարբեր ճաշակների, հին և նոր հայացքների պատճառով: Իսկ Գայանե Մելքոնյանի (նկարում) ընտանիքում այդ տարաձայնությունները ֆուտբոլային են:
— Վերջին տարիներին ֆուտբոլ նայելը աղջիկների շրջանում «մոդայիկ» է դարձել: Իսկ ե՞րբ և ինչու՞ դու սկսեցիր հետաքրքրվել ֆուտբոլով:
— Ասեմ, որ առհասարակ սպորտի հանդեպ սերս դեռ մանկուց է, ու ինչպես մայրս էր ասում դա ժառանգություն է հորիցս, ով երիտասարդ տարիներին ֆուտբոլ է խաղացել: Խորհրդային տարիներին, քանի որ արտասահմանյան ակումբային առաջնությունները չէին ցուցադրում, ես երկրպագում էի Բրազիլիայի հավաքականին, իսկ երբ արդեն հնարավոր էր դիտել Եվրոպայի երկրների առաջնությունները, եկան 2 մեծագույն ֆուտբոլիստներ, որոնց խաղով հիանալով էլ սկսեցի երկրպագել նրանց թիմերին. Կական և Ռաուլն էին:
— Մադրիդի «Ռեալ», «Միլան» և արդեն 7 տարուց ավելի…
— Դե իհարկե «Բարսելոնա»: Սկսեցի երկրպագել ֆուտբոլային կախարդի` Ռոնալդինիոյի շնորհիվ: Ու մինչ այսօր էլ հիանում եմ այդ թիմի խաղով: Թիմ, որը վերջին տարիներին ֆանտաստիկ խաղ է ցուցադրում:
— Ամենալավ ֆուտբոլային ընկերդ, ում հետ սիրում ես դիտել «Բարսելոնայի» խաղերը և առհասարակ ֆուտբոլ:
— Ամենահաճելին ու հետաքրքիրը աղջկաս հետ ֆուտբոլ նայելն է: Դա ուղղակի ֆուտբոլ դիտել չէ, այլ 90 րոպեանոց «պատերազմ»:
— Պատերա՞զմ: Տարբեր թիմերի եք երկրպագում:
— Դե ոչ ուղղակի տարբեր թիմերի: Մեր տանն էլ է «Բարսելոնա»- Մադրիդի «Ռեալ» հավերժ պայքարը: Մի անգամ լարված խաղի ժամանակ «պատահաբար» նույնիսկ թիմի լոգոյով բաժակս կոտրեց: :Ճ
— «Կլասիկո՞յի» ժամանակ:
— Դա ուղղակի «Կլասիկո» չէր : Դա այն պատմական 5:0-ն էր: Շատ ծանր էր տանում այն փաստը, որ հակառակորդ թիմը այդքան մեծ առավելություն ուներ, այն էլ մի քանի տարի շարունակ:
— Չե՞ս կարծում, որ սառույցը կոտրվեց, և ինչպես Կասիլյասն էր ասում «Բարսելոնայի» մոդա»-ն ավարտվեց:
— Դա մոդա չէր: Ուղղակի «Բարսելոնայի» դպրոցը տվեց մի ոսկե սերունդ, որը չէր կարող անդադար հաղթել, որովհետև մոտիվացիա այլևս չկար: Սակայն այժմ խնդիր ունեն վերականգնելու ոչ վաղ անցյալում ունեցած ֆուտբոլային գերիշխանությունը:
— Շնորհակալ եմ հարցազրույցի համար: Մաղթում եմ մեզ հաճելի ֆուտբոլային ժամանց հոկտեմբերի 26-ին:
Հարցազրույցը վարեց ՀՌԻՓՍԻՄԵ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ, այսինքն նա, ով բաժակը «պատահաբար» կոտրել էր
***
ՀԱՅՐԻԿ-ԳԻՆԵԿՈԼՈԳԸ ԻՄ ԿԱՄ ԱՂՋԻԿ ԲԱԼԻԿՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ
Բառացիորեն ի՞նչ է նշանակում հարցազրույցը՝ հարց և զրույց: Ես էլ լուրջ ընդունեցի «հայտանգործությունս» և որոշեցի հարցազրուցել հայրիկիս հետ՝ հարցը կար, իսկ դրա շուրջ ՄԵՆՔ ուղղակի զրուցում էինք:
— Հայ տղամարդկանց մեծ մասի ցանկությունն այն է, որ իրենց առաջին երեխան տղա լինի: Պա´պ, երբ հիվանդանոցում, որտեղ որպես գինեկոլոգ աշխատում էիր դու, ծնվեց երկրորդ աղջիկդ՝ ես: Հիասթափվեցի՞ր:
Միայն ժպտալուց հետո՝
— Հիասթափությու՞ն: Շատերն են ուզում տղա ունենալ՝ մտածելով ցեղի, գերդաստանի շարունակության մասին, բայց դա դեռ չի նշանակում, որ պետք է հիասթափվել: Իմ դեպքում էդպիսի բան չի եղել, հակառակը, ուրախություն էր:
— Դե հա՜: Նույնիսկ հասցրել էիր պատրաստվել ուրախությանը՝ անունն էիր ընտրել միայն երկար ընթերցումներից, փնտրտուքներից ու ստուգաբանություններ ուսումնասիրելուց հետո: Լավ, իսկ հե՞շտ է աղջիկ երեխաների հետ յոլա գնալը:
— Հեշտ է, որովհետև քոնն են, դժվար է, որովհետև աղջիկ են:
— Երբ ծնվեց ու մեծացավ մեր երրորդը՝ Նարեկը, կասե՞ս կապվածությունն ավելի շատ մե՞ր՝ աղջիկներիս, թե՞ Նարեկի հետ է:
— Փորձը ցույց է տալիս, որ մայրիկներն ավելի շատ կապված են լինում տղաների հետ, իսկ հայրիկները՝ աղջիկների: Վերջինս հիմնականում կապված է այն բանի հետ, որ աղջիկներն ավելի նուրբ են ու նրանց պետք է միշտ պաշտպանել արտաքին միջավայրից: Իսկ, օրինակ, Նարեկն ավելի շատ մայրիկի հետ է կիսվում, ինչը պետք է որ տարօրինակ թվա, բայց այդպես է… Իսկ ձեր դեպքում… Դու ավելի լավ գիտես:
Բազմանշանակ ժպտում եմ: Բայց վստահ, որ հայրիկը գիտի բազմանշանակ լռության միանշանակությունը:
— Պա´պ, իսկ ի՞նչ կասես վերաբերմունքի և սպասելիքների մասին: Դրանք տարբե՞ր են, երբ տարբեր են երեխաների սեռերը:
— Խոսքն էստեղ ոչ թե տարբերությունների, այլ առանձնահատկությունների մասին է:Չեմ կարող ասել, որ ավելի անհանգստացած եմ Նարեկով կամ ավելի մեծ հույսեր եմ կապում իր հետ: Խնդիրը ոչ թե հույսեր կապելն է, այլ որպես մարդ ձևավորվել օգնելը:
— Հետևաբար շատ պետք է լինեն խորհուրդները, չէ՞:
— Կարելի է ասել՝ մենք խորհուրդներ չենք տվել; Ավելի ճիշտ, բացատրել ենք ու ցույց ենք տվել՝ ինչն է ճիշտ, իսկ ինչը սխալ: Այսքան ժամանակ խորհուրդ տվե՞լ ենք:Մինչև հիմա դեռ մտածում եմ:
— Պա´պ, լինելով երկու աղջիկների (իհարկե չենք մոռանում Նարեկին) հայրիկ ու գինեկոլոգ, ով ամեն օր գործ ունի լույսաշխարհ եկող բալիկների հետ, ի՞նչ ես զգում, երբ դիմում են սեռով պայմանավորված աբորտի համար, երբ չեն ուզում աղջիկ ունենալ:
— Իհարկե լավ չեմ վերաբերում այդ երևույթին: Կարևորը սեռը չէ, կարևորը մարդու գործոնն է: Ծանոթ ունեինք, ով երեք տղա ուներ, բայց իրեն թաղող չունեցավ: Պետք է գիտակցեն, որ կորցնում են իրենց սիրող մի մարդու, որ կորցնում են մի սրտացավ և հոգատար մարդու: Սեռով պայմանավորված աբորտի համար դիմում են նաև այն դեպքում, երբ աղջիկ են ուզում, բայց հիմանականում այն դեպքում, երբ մի քանի տղա ունեն և վերջապես աղջիկ են ուզում:
— Պա´պ, երբեմն կամ հաճախ շփվելով մարդկանց հետ, ովքեր պատրաստ են դիմել աբորտի՝ հանուն տղա բալիկ ունենալու, ասա, որ ավելի շատ ես մեզ գնահատում ու ուզում ես բոլորին ասել, որ լավ բան է աղջիկ ունենալը, որ աղջիկներն ավելի շատ են սիրում հայրիկներին, որ ավելի շատ բաների են պատրաստ հանուն հայրիկների, որ աղջիկներն ավելի շատ են վստահում հայրիկներին… այդպես է չէ՞:
Այս հարցի պատասխանը այդպես էլ չստացա, որովհետև այս հարցն էլ չտվեցի …չէ՞ որ կա ընդունված կարծիք, որ հարցազրույցի ժամանակ չի կարելի տալ հարցեր, որոնց պատասխաններն ակնհայտ են:
Գինեկոլոգ հայրիկի հետ զրուցեց
ՄԱՆԵ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԸ
***
ԾՈՎԱՅԻՆ 36 ԱՄԻՍ
«Բաց ծովում գտնվող մարդը երբեք միայնակ չէ»:
Էռնեստ Հեմինգուեյ
Ի՞նչը կարող է ծառայությունը ավելի հաճելի դարձնել. միայն` ծառայությունը ծովում: Այդ մասին մեզ կպատմի ծովում երեք տարի անցկացրած հայրս` ԳՈՌ ԱՎԱԳՅԱՆԸ :
— Գիտեիր, որ ծառայությունը նավատորմում երեք տարի է, իսկ ցամաքային զորքերում` երկու, ի՞նչը դրդեց ընտրել ծովը:
— Երբ առաջին անգամ ձեռքս ընկավ «Ռոբինզոն Կրուզո» գիրքը, ես շատ հրապուրվեցի և սիրեցի ծովն ու արկածախնդրությունը: Դրանից հետո կարդացի շատ գրքեր, որոնք վերաբերում էին ծովին և երազում էի երբևիցե հայտնվել նավի վրա ու ճանապարհորդել: Հայաստանը ծով չունի, բայց Սովետական Հայաստանում հնարավորություն կար ծառայելու ծովում` որպես նավաստի: Ես այդ ժամանակ գիտակցում էի, որ ծառայելու եմ երեք տարի, բայց ցանկությունն այնքան մեծ էր, որ այդ ավել մեկ տարին ինձ համար ոչինչ էր: Այդպես ես հայտնվեցի ծովում: Նավաստիների կյանքը շատ հետաքրքիր էր, այն ոչնչի հետ չես կարող համեմատել: Ես շատ բան սովորեցի այնտեղ, շատ գաղտնիքներ իմացա և վերջապես հասկացա, թե ինչպես կարող ես ծովում ծառայելով` դիմադրել բոլոր դժվարություններին:
— Ո՞ր ծովում է անցել ծառայությունը:
— Սկզբում ծառայության մեկնելիս վեց ամիս անցել եմ նախապատրաստում Սև ծովում` Նիկոլաև քաղաքում, դրանից հետո մեկնեցինք Լենինգրադ (ներկայիս Սանկտ Պետերբուրգ) և այնտեղ`Բալթիկ ծովում անցկացրել եմ մնացած ժամանակը:
-Ի՞նչ հիշողություններ ունես ծառայության տարիներից:
-Հիշողությունները շատ-շատ են: Օրինակ կա այդպիսի տոն, որը կոչվում է Նեպտունի`ծովային տիրակալի օր: Բոլոր նավաստիները հավաքվում էին և տարբեր ներկայացումներ էին ցույց տալիս: Բացի դրանից՝ ամեն մեկը իր համար կարում էր շոր: Տոնական ճաշկերույթ էր կազմակերպվում: Լավ էինք նշում նաև Նոր տարին, իսկ նավաստիներից յուրաքանչյուրի ծննդյան օրը` հրամանատարի կողմից շնորհավորանք և ամբողջ անձնակազմի կողմից պատրաստում էինք որևէ նվեր: Ճաշարանում (камбуз) այդ օրը կարող էիր պատվիրել ինչ- որ ցանկանայիր, և խոհարարը (кок) կպատրաստեր դա:
-Իսկ արձակուրդ (отпуск) տալի՞ս էին:
— Մեզ մոտ կար մի ավանդույթ կապված արձակուրդի հետ: Նավի վրա շատ առնետներ կային, որոնք վտանգավոր էին: Նրանք շատ վնաս էին պատճառում՝ կրծելով էլեկտրական կաբելները: Եթե նավաստին բռնում էր հիսուն առնետ, կտրում էր պոչերը և տանում հրամանատարին, այդ դեպքում ստանում էր արձակուրդ:
— Ի՞նչ անուն ուներ ձեր նավը և ինչպիսի՞ն էր այն:
— Անուն ուներ, բայց համարակալված էր OS100: Մեր նավը փորձարարական էր: Մենք կատարում էինք հատուկ հանձնարարություններ` կրակում էինք հրանոթներից, հրթիռներ էինք բաց թողնում, իսկ օրինակ սուզանավեր հայտնաբերելու դեպքում, պետք է ականներ բաց թողնեինք:
-Ուրիշ հայեր կա՞յին, ովքեր քեզ հետ էին ծառայում:
— Կար մի հայ, բայց ինքն արդեն ավարտում էր իր ծառայությունը, և նա շուտ գնաց: Ուրիշ երկրներից` ռուսներ, ուկրաինացիներ և այլ ազգության նավաստիներ կային, բայց միակ հայը ես էի:
-Համոզված եմ, որ կարոտում ես ծովը: Ինչպե՞ս ես հաղթահարում այդ կարոտը:
— Այն հաղթահարելու համար ես փայտից նավեր եմ պատրաստում: Հետաքրքրությունը այնքան շատ էր, որ այդպիսի հոբբի առաջացավ:
— Եվ եթե հնարավորություն ունենաիր հիմա ընտրություն կատարելու, որոշումդ ծո՞վը կլիներ:
-Անպայման: Եթե կյանքը նորից սկսվեր ես անկասկած կընտրեի նավի վրա ծառայությունը:
Զրուցեց ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՎԱԳՅԱՆԸ
***
ԵՐԲԵՔ ԻՐԱՐԻՑ ՉԵՆՔ ՆԵՂԱՆՈՒՄ. ԵՐԿՈՒՍՍ ԷԼ ԵՂԱԾԸ ՇԱՏ
ԱՐԱԳ ԵՆՔ ՄՈՌԱՆՈՒՄ
«Մենք շատ նման ենք, և ֆիզիկայի այն օրենքը, որ 2 միանուն լիցքեր միմյանց վանում են, երբեմն մարդկային հարաբերություններում էլ է գործում: Տվյալ դեպքում չեն վանում, ուղղակի երբեմն մեր բնավորության նման գծեր ունենալը փոքրիկ տարաձայնությունների պատճառ է դառնում»,- ասում է ԱՆՆԱ ԶԱՔՈՅԱՆԸ՝ խոսելով իր և իր երեխաների հարաբերությունների մասին:
-Ի՞նչն եք կարևորում ծնող — երեխա հարաբերություններում:
-Ամենակարևորն այն է, որ երեխաներն ազատ լինեն արտահայտելու իրենց կարծիքը: Այդ դեպքում ծնողի համար էլ շատ ավելի հեշտ կլինի հասկանալ իր երեխաներին, իմանալ, թե ինչ է պետք նրանց: Շատ կարևոր է, որ երեխան մտերիմ լինի իր ծնողների հետ, չկաշկանդվի նրանցից և վստահի նրանց՝ առանց մի պահ նույնիսկ մտածելու:
-Դուք ունեք 2 դուստր: Ո՞վ է ձեզ ավելի նման բնավորությամբ:
-Բնավորությամբ ինձ ավելի նման է մեծ դուստրս: Մենք գրեթե ամեն ինչով ենք նման. թե՛ արտաքնապես, թե՛ բնավորության գծերով, թե՛ շարժուձևով:
-Հաճա՞խ են տարաձայնություններ լինում ձեր և ձեր երեխաների միջև:
-Չեմ կարող ասել, որ հաճախ ենք վիճաբանում որևէ հարցի շուրջ, բայց իհարկե երբեմն պատահում է, հատկապես մեծ աղջկաս հետ: Ինչպես ասացի, մենք շատ նման ենք, և ֆիզիկայի այն օրենքը, որ 2 միանուն լիցքեր միմյանց վանում են, երբեմն մարդկային հարաբերություններում էլ է գործում: Տվյալ դեպքում չեն վանում, ուղղակի երբեմն մեր բնավորության նման գծեր ունենալը փոքրիկ տարաձայնությունների պատճառ է դառնում: Բայց երբեք իրարից չենք նեղանում. երկուսս էլ եղածը շատ արագ ենք մոռանում:
-Արդյոք տարբեր ժամանակներում մեծացած լինելը չի խանգարում ձեզ հասկանալ ձեր երեխաներին:
-Իհարկե երբեմն որոշ չափով խանգարում է: Ես և իմ հասակակիցները ստացել ենք սովետական դաստիարակություն: Այսօր շատ բան է փոխվել մեր ժամանակներից ի վեր. տարբեր մտածելակերպեր, տարբեր աշխարհայացներ… Տեխնիկայի զարգացումները ևս շատ մեծ ազդեցություն ունեն երեխաների և երիտասարդների վրա: Դրանց միջոցով նրանք շատ առաջադեմ են և շատ հարցերի այլ կերպ են նայում: Մեր ժամանակներում անընդհատ ամն ինչ նույնն էր: Իսկ հիմա օրեցօր բոլոր բնագավառներն ավելի ու ավելի են զարգանում: Այնուամենայնիվ թե՛ ես, թե՛ երեխաներս փորձում ենք միշտ հասկանալ իրար՝ թեկուզ որոշ փոխզիջումկների գնալով:
—Եվ վերջում, ի՞նչ եք զգում, երբ ձեր աղջիկների սենյակ մտնելով, տեսնում եք, որ այնտեղ խառնաշփոթ է տիրում:
— Կարծում եմ՝ այս հարցը բոլորովին պատահական չէ ընտրված: Իրականում սարսափելի բարկանում եմ, տեղս չեմ գտնում, նյարդայնանում եմ: Ես երբեք չեմ կարողացել կենտրոնանալ և աշխատել, երբ շուրջս տարբեր իրեր կան: Իսկ մեծ դստերս սեղանին միշտ ամեն ինչ կա՝ պետքական, թե անպետք: Հենց սա էլ հիմնականում դառնում է մեր տարաձայնությունների պատճառը:
Հարցազրույցը վարեց ըստ ֆիզիկայի օրենքի միանուն լիցքերից երկրորդը՝ ԱՆԻ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ
***
ՄՈՒՐԱԿԱՄԻ ԼՍՈՂ ՍԵՐՈՒՆԴԸ ՉԻ ԿԱՐՈՂ ՇԱՏ ՄԵԾ ՀԱԿԱՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՈՒՆԵՆԱԼ ՄՈՒՐԱԿԱՄԻ ԿԱՐԴԱՑՈՂ ՍԵՐՆԴԻ ՀԵՏ
Հարցազրույց մորս՝ ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ հետ
Մորս հետ որոշեցի զրուցել տուրգենևյան թեմաներով: Առաջին հարցս էր՝ զգացե՞լ է նա, արդյոք, իր վրա «հայրերի և որդիների» հակադրությունը:
-Փառք Աստծո, ոչ այնքան սուր, ինչպես Տուրգենևի վեպում էր: Սակայն, ժամանակ առ ժամանակ մենք միմյանց չենք հասկանում: Դրա վառ օրինակներից է՝ որդուս իր մարմնին դաջվածքներ անելը: Ես ես եղա՝ չկարողացա բացատրել նրան, որ կգա մի օր, երբ նա կուզենա ազատվել այդ «նկարչությունից», բայց չի կարողանա: Նա շարունակ պնդում է. «Դու չես հասկանում: Հիմա ուրիշ ժամանակներ են, և դաջվածքը չի նշանակում այն, ինչ նշանակում էր ձեր ժամանակ: Տասնյակ տարիներ առաջ իրենց դաջում էին մեծ մասամբ հանցագործ աշխարհի ներկայացուցիչները: Հիմա դա ինքնաարտահայտման միջոց է»: Ես փորձում եմ որդուս հասկանալ, բայց ինքը՝ շատ ծայրահեղական է, և կատեգորիկ ժխտում է բոլոր իմ փաստարկները: Ահա ձեզ «տուրգենևյան հարաբերություններ»:
-Ձեր տարիքակիցներից շատերը պնդում են, որ նոր սերունդը բանի պետք չէ. չի կարդում իրենց պես, չի հետաքրքրվում մեծ արվեստով… Դու է՞լ ես այդ կարծիքի:
-Ամենևին: Ուսումնասիրելով հենց միայն տղայիս շրջապատը՝ կարող եմ ասել՝ շատ լավ սերունդ է: Բանիմաց և հետաքրքրասեր: Կասեմ ավելին՝ մենք միայն այն գրքերի հույսին էինք, որոնք կարողանում էինք ճարել: Նոր սերնդի առջև բոլոր դռները բաց են: Համացանցում կարելի է գտնել ցանկացած գրականություն: Նույն համացանցում, կամա թե ակամա, երիտասարդները տեղյակ են լինում ողջ աշխարհի նորություններից, իրադարձություններից: Եթե մեր ժամանակ շատերը օրինակ քաղաքականությամբ, աշխարհում տեղի ունեցող նորություններով չէին հետաքրքրվում, հիմա սոց-կայքերի շնորհիվ նրանք չեն կարող մնալ քաղաքական կյանքից դուրս: Այսինքն ինֆորմացիայի քանակը հիմա անհամեմատ շատ է, ինչից բխում է, որ երիտասարդներն էլ ավելի շատ բան գիտեն, քան մենք իրենց տարիքում:
-Կա կարծիք, որ էլեկտրոնային ձևով կարդացած գիրքը այն չէ: Ասում են՝ մարդ պետք է զգա գրքի հոտը, լսի էջերի խշխշոցը:
-Իմ սերնդի ներկայացուցիչների համար դա իրոք կարևոր է: Տասնյակ տարիների ընթացքում մենք «կապվել» ենք հենց այդպիսի գրքերի հետ. սիրում ենք նույնիսկ գրքի փոշու հոտը: Սակայն դա չի նշանակում, որ էլեկտրոնային գրքերը ինչ-որ բանով թերի են կամ զիջում են թղթե գրքերին: Ճիշտ հակառակը: Ուզում եմ կրկնվել. Համացանցից կարելի է գտնել ցանկացած հեղինակի ցանկացած ստեղծագործություն, և դա է ոչ տպագիր գրքի ամենամեծ առավելությունը: Եվ ես անչափ ուրախանում եմ, երբ տղայիս ձեռքին տեսնում եմ էլեկտրոնային գիրք: Իսկ վերջերս նկատեցի, որ նա քնելիս էլ մութ սենյակում գիրք է կարդում՝ ձայնային գիրք: Համաձայնվեք, որ Մուրակամի լսող սերունդը չի կարող շատ մեծ հակասություններ ունենալ Մուրակամի կարդացող սերնդի հետ:
Զրուցեց ՌՈՒԲԵՆ ԱՐԵՎՇԱՏՅԱՆԸ
***
«ԵՍ ՍԻՐԵԼՈՎ ԵՄ ԸՆՏՐԵԼ ԻՄ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՈՒՐԻՇ ՈՉ ՄԻ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԻՆՁ ՉԵՄ ՊԱՏԿԵՐԱՑՆՈՒՄ»
«Արդեն 16 տարի է` աշխատում եմ այս բանկում և դեռ ոչ մի օր չեմ զղջացել ընտրությանս համար»,- ասաց ՎՏԲ բանկի աշխատակից ԷՎԵԼԻՆԱ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԸ:
-Այսքան տարի է աշխատում ես բանկային համակարգում: Արդյո՞ք շատ փոփոխություններ են տեղի ունեցել:
-Իհարկե բանկային համակարգը մեծ զարգացում է ապրել:Շատ փոփոխություններ են տեղի ունեցել:Մարդկանց վստահությունը ավելի է մեծացել համակարգի նկատմամբ:Ավելի շատ ծառայություններից են սկսել օգտվել: Օրինակ` քարտային համակարգ է ներդրվել:Անգամ թոշակառուներն են իրենց թոշակը ստանում բանկային քարտերով:
— Կա նման կարծրատիպ, որ բանկային աշխատանքը շատ ձանձրալի և նստակյաց է: Դու է՞լ ես այդպես մտածում:
— Ո՛չ, ինձ համար հետաքրքիր է այս աշխատանքը: Եթե ձանձրալի լիներ այսքան տարիներ չէի կարող աշխատել:
-Այսինքն եթե հնարավորություն ունենայիր մասնագիտությունդ փոխելու, կրկին տնտեսագիտությունը կընտրեի՞ր:
-Միանշանակ:Ես սիրելով եմ ընտրել այս մասնագիտությունը ու ուրիշ ոչ մի բնագավառում ինձ չեմ պատկերացնում: Իսկ նստակյաց աշխատանքը ինձ բացարձակ չի խանգարում: Կարելի է ունենալ որևէ հոբբի և ազատ օրերին զբաղվել դրանով:
-Իսկ ո՞րն է քո հոբբին:
-Լողը: Ես մանկուց ջուր շատ եմ սիրել,բայց միայն 5 տարի առաջ եմ լողալ սովորել :
Զրուցեց ԶԱՐՈՒՀԻ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԸ
***
ԶԻՆՎՈՐԻ ՀԱՄԱՐ ԽՆԱՅՈՂՈՒԹՅՈՒՆ ՉԵՆՔ ԱՆՈՒՄ
«Գումարի մասին խոսք անգամ լինել չի կարող: Մեր հնարավորության սահմաններում մենք անխտիր բուժօգնություն ենք ցուցաբերում՝սկսած շարքային զինվորից մինչև բարձրաստիճան սպան»,-ասում է Վազգեն Սարգսյանի անվան թիվ 58831 զորամասի դեղատան աշխատակից ԱԼԲԻՆԱ ԾԱՏՈՒՐՅԱՆԸ:
– Արդեն 10 տարի է աշխատում եք զինվորական համակարգում: Մի փոքր կպատմե՞ք ձեր աշխատանքային առօրյայի մասին:
–Հենց սկզբից նշեմ, որ մեր աշխատանքն այնքան էլ հեշտ չէ, ինչպես կողքից երևում է: Աշխատանքային օրը սկսվում է 08.30-ից, երբ բոլոր աշխատակիցները ներկայանում են տողանի, ստանում են իրենց հանձնարարությունները և անցնում ծառայողական պարտականություններին: Աշխատանքային օրն ավարտվում է 19.00-ին` ներառյալ 2-ժամյա ընդմիջումը:
– Արդյոք դժվար չէ՞ զորամասի բոլոր զինծառայողներին ապահովել տարբեր դեղամիջոցներով:
–Դժվար չէ, իհարկե, քանի որ մենք պարբերաբար համապատասխան քանակի դեղորայք ենք ստանում: Ըստ հիվանդների քանակի` ամեն առավոտ հերթապահ բժշկին հանձնում եմ դեղորայք, որի համար պատասխանատուն հենց տվյալ օրվա հերթապահ բժիշկն է: Կատարում եմ ամենօրյա գրառումներ: Յուրաքանչյուր ամսվա վերջին հաշվետվություն եմ ներկայացնում, իսկ չբավարարող դեղորայքի համար ներկայացնում եմ պահանջագիր: Այդ պահանջագրով ստացածի համար պատասխանատուն արդեն ես եմ:
–Զորամասի բոլոր աշխատակիցները կարո՞ղ են օգտվել դեղատնից, թեկուզ և գումարով:
–Գումարի մասին խոսք անգամ լինել չի կարող: Մեր հնարավորության սահմաններում մենք անխտիր բուժօգնություն ենք ցուցաբերում՝ սկսած շարքային զինվորից մինչև բարձրաստիճան սպան: Մենք միշտ պատրաստ ենք բոլորին էլ օգնություն ցույց տալու` անկախ նրա պաշտոնից: Իսկ երբ խոսքը վերաբերում է գումարին, ապա կարող եմ ասել, որ այն անիմաստ է. չէ՞ որ ստացված դեղորայքը հենց նրանց համար է:
–Իսկ սահմանափա՞կ են զինվորներին տրվող դեղամիջոցները:
–Իհարկե ոչ: Զինվորը ստանում է այնքան դեղորայք, ինչքան անհրաժեշտ է: Իսկ եթե մենք չենք կարող նրան համապատասխան օգնություն ցույց տալ` ելնելով մեր պայմաններից, անմիջապես նրան տեղափոխում ենք հոսպիտալ, որտեղ նա համապատասխան բուժում է ստանում:
–Մի պարզ հարց` գո՞հ եք Ձեր աշխատանքից, թե՞ փոփոխությունների կարիք եք զգում:
–Գոհ եմ աշխատանքիցս նախ այն բանի համար, որ սիրով եմ կատարում այն: Մեծ դեր ունի նաև այն միջավայրը, որտեղ աշխատում ես, ում հետ անցկացնում ես մի ամբողջ օր: Ինքնըստինքյան այդ միջավայրն էլ դառնում է քո երկրորդ ընտանիքը և դու սիրում ես այն:
–Եվ վերջում`ինչպե՞ս է վերաբերվում Ձեր աշխատանքին Ձեր ամուսինը:
– Այս 10 տարիների ընթացքում մեր մեջ տարաձայնություններ չեն եղել: Գուցե դա նրանից է, որ նա նույնպես աշխատում է զինվորական համակարգում, տեղյակ է ամեն ինչին և որևէ խնդիր չի տեսնում:
Զրուցեց ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ ԶՈՒՐՆԱՉՅԱՆԸ
***
«ԸՆՏԱՆԻՔԸ ՄՏԱԾՈՂ ՕՐԳԱՆԻԶՄ Է»
Զրույց ԱՐԹՈՒՐ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԻ (հայրիկի) հետ՝ խոհանոցային կախարդական մթնոլորտում՝ մեկ գավաթ սուրճի շուրջ
— Միշտ ցանկացել եմ հետդ զրուցել քո մանկության, քո կյանքի ու առհասարակ քո աշխարհընկալման մասին: Հիմա ամենահարմար պահն է: Երբ ասում ես մանկություն , ի՞նչ է առաջինն անցնում մտքովդ:
— Միանշանակ անհոգություն և հանգստություն: Այն ժամանակ չէինք մտածում՝ ինչպես լուծենք այս կամ այն խնդիրը: Կյանքն ավելի թեթև էր ու երազանքներով լի:
— Ի՞նչ ես պահել ներսումդ մանկությունից, որ մինչև օրս քեզ երեխա է պահում:
— Մինչև օրս ինչ-որ վախ կա ներսումս, վախ ոչ թե հասարակությունից, այլ հասարակարգից: Ապրելով երկու տարբեր հասարակարգերում՝ ինքնստինքյան դարձել եմ այդ տարբեր բարքերի կրողն ու փոփոխությունների զոհը: Իհարկե, տարիների հետ վախի ծավալները կրճատվել են, սակայն կարծում եմ երբեք չեն վերանա: Ինչ վերաբերում է սովորություններին, որ մնացել են մանկությունից, ապա դա երևի թե մեծ սերն է դեպի մուլտերը, մինչ օրս հաճույքով դիտում եմ դրանք:
— Ընտանիքիդ կարիքները հոգալու պարտավորությունը ի՞նչ կերպ է անդրադարձել քո ներքին ազատության փոխակերպման կամ փոփոխման վրա:
— Երբ կարողանում ես հոգ տանել քեզ համար հարազատ մարդկանց մասին, դա գերագույն հաճույք է: Այն չի կարող փոխարինվել այլ «ազատություններով»: Գուցե այժմ ազատության ընկալումն այլ է, բայց զգացողությունները մնում են նույնը:
— Այսօր Անկախության օրն է, ի դեպ շնորհավորում եմ: Հետաքրքիր է՝ ինչ տվեց քեզ անկախությունը:
— Իրականությունը դարձավ ավելի շոշափելի. երևի պատճառն այն էր, որ այն համընկավ իմ՝ արդեն հասուն կյանքի ընթացքի հետ: Իրականությունն շատ ավելի բարդ էր, քան կարելի էր պատկերացնել: Նոր կազմավորվող ընտանիք, դրան զուգահեռ երկրի ներսում բազմաթիվ խնդիրներ: Ինչ էր մնում, եթե ոչ համբերատար և ուժեղ լինել, ինչն էլ մենք արեցինք:
— Ի՞նչպիսին է քո պատկերացումների ընտանիքը:
— Այն արարող,աշխատող, սիրով լի և ամենակարևորը մտածող օրգանիզմ է: Ինքս միշտ ձգտել եմ իմ սեփական ընտանիքում պահպանել բոլոր այս հատկանիշները: Կարծում եմ ինձ մոտ որոշ չափով ստացվել է:
Զրուցեց ՇՈՒՇԱՆ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ
***
ԵՐԲ ԱՇԽԱՏՈՒՄ ԵՍ ՍԵՓԱԿԱՆ ԱՅԳՈՒՄ
«Թոշակի անցնել չի նշանակում ամեն օր տանը նստել ու միայն հեռուստացույց դիտել: Ցանկացած տարիքում ու ցանկացած պայմաններում էլ հնարավոր է ինչ- որ զբաղմունք գտնել` քեզ թոշակառու չզգալու համար», — ասաց տատս՝ բերք ու բարիքի մասնագետ ԳՐԵՏԱ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ, երբ նրանից հարցազրույց էի վերցնում իր իսկ աշխատավայրում` մեր մեծ այգում:
— Տատ, ասա, խնդրում եմ, այգում օրվա մեծ մասը անցկացնելու պատճառները:
— Դրանք շատ են: Առաջին պատճառը պարապ չմնալն է: Չեմ պատկերացնում ինձ ամբողջ օրը բազմոցին նստած սերիալ դիտելիս: Ես հոգ եմ տանում իմ աճեցրած ամեն թփի ու տերևի համար: Բացի այդ, սեփական այգուց ձեռքովդ քաղած պտուղը չես համեմատի խանութից գնված մթերքի հետ: Սնունդը ավելի օգտակար է ու հաճելի, չկա ոչ մի վտանգավոր հավելված:
— Եթե հանկարծ ստիպված լինենք հրաժարվել խանութի մթերքից ու օգտվել բացառապես քո մշակած այգուց, դու կկարողանա՞ս ապահովել մեզ անհրաժեշտ սնունդով:
— Կաթնամթերքով, ցավոք, չեմ կարող, էկզոտիկ ուտեստ ևս չեմ խոստանում, սակայն լավ գիտես, որ իմ կանաչ աշխատավայրում աճում է և′ կարտոֆիլ, և′ կանաչի, և′ բանջարեղեն, և′ քո սիրած մրգերը:
— Իսկ բերքը շա՞տ է լինում, թե՞ հերիք է միայն մեր ընտանիքի սպառման համար:
— Եթե եղանակը բարենպաստ է լինում, բերքն էլ` առատ, երբեմն նաև վաճառում եմ, հարևանները գիտեն, որ ամենահամեղ վարունգը աճում է իմ այգում:
— Գարնան ո՞ր ամսից է սկսվում հողագործական եռուզեռը:
— Իսկական հողագործը միանգամից զգում է հողի տաքությունն ու շունչը, եղանակի զարթոնքը: Ամենալավ ամիսը մայիսն է: Ցավոք, մեր գարունները հաճախ լինում են կամակոր ու ստիպում են հողագործին անհանգստանալ, քանի որ չգիտես` երբ կսկվի ուժեղ կարկուտը կամ անձրևը:
— Այգում տեղ ես հատկացնում միայն համե՞ղին, թե՞ կա նաև էսթետիկ մասը, օրինակ` ծաղիկներ:
— Իհարկե, բացի օգտակարից միշտ էլ պետք է լինի աչքի համար հաճելին: Այգումս մեծ տեղ է զբաղեցնում ծաղկանոցը, ջրում եմ նաև այն ծաղիկներն ու բույսերը, որոնք հաճախ մոռանում է ջրել սիրելի թոռնիկս, որովհետև զբաղված է հարցազրույցներ վերցնելով:
— Դու պատկերացնու՞մ ես քեզ բնակարում ապրելիս` առանց սեփական տան ու մեծ այգու:
_ Ես ծնվել ու մեծացել եմ գյուղում, ամուսնանալուց հետո պապիկիդ հետ կառուցել եմ էս մեծ տունը ու ամբողջ կյանքս անցկացրել եմ էստեղ: Եթե իմանամ, որ ստիպված եմ փակ պատերի մեջ ապրել` առանց իմ պտղատու ծառերի, առանց իմ հող ու ջրի, իմ ճագարների ու մի քանի հավերի, կնշանակի, որ թոշակի եմ անցել, իսկ ես, ինչպես արդեն նշեցի, դրանից հրաժարվում եմ:
Զրուցեց ԷԼՅԱ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ:
***
«ՓՈՔՐ ՍԽԱԼՆԵՐԻՍ ՀԱՄԱՐ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ ԵՄ ՃԱԿԱՏԱԳՐԻՑՍ»
Պապիկս` Սարգիս Մելիքյանը 86 տարեկան է: Չնայած տարիքին՝ նա շարունակում օգնել ընտանիքի անդամներին: Երբ պատրաստվում էի հարցազրույցին հասկացա, որ իրականում պապիկիս մասին ոչինչ էլ չգիտեմ: Ես ճանաչում եմ նրան, որպես իմ պապիկ, բայց մեր սահմանափակ, առօրյա շփումները երբեք թույլ չեն տվել, որ ճանաչեմ նրան, որպես անհատ, որպես մարդ, ով ունի իր սեփական աշխարհը:
— Պապի’կ , եթե կարողանայիր նորից ապրել կյանքդ , ո*ր սխալներդ կուղղեյիր:
-Փառք Աստծո, այս 86 տարիների ընթացքում մեծ և լուրջ սխալներ երբեք չեմ գործել: Իսկ փոքր սխալներիս համար շնորհակալ եմ ճակատագրիցս. դրանք ինձ համար կյանքի մեծ դասեր եղան և թույլ չտվեցին, որ ավելի մեծ և անուղղելի սխալներ գործեմ: Մեծ հաճույքով կյանքս նորից կապրեի: Երբեք ոչինչ չէի փոխի,միայն կփորձեի կանխել այն անդառնալի կորուստները, որ տեսա: Արածների համար չենք փոշմանում, փոշմանում ենք միայն չարածների համար….
—Ի*նչ կարող էիր անել, որ չարեցիր:
—Եթե իմանայի, որ երկիրս այս օրն է ընկնելու ձեզ համար ավելի բարեկեցիկ պայմաններ կստեղծեի: Գոնե բնակարաններ կառնեի, կիմանայի ամեն մեկդ ունեք ձեր անկյունը էս աշխարհի վրա: Սովետը քանդվե՜ց , ավանդներս էլ կորան բանկերում: Հիմա էլ բերում երկու հարյուր հազար դրամ են տալիս, իբր հատուցում են:
— Ի*նչն է քեզ առողջ պահում:
— Ես ձեր պես ամբողջ օրը տանը անշարժ չեմ նստում, ինչ պատահի չեմ ուտում: Շատ եմ քայլում, ամբողջ օրը վազքի մեջ եմ: Ես չլինեի ի*նչ էիք անելու…(ծիծաղում է)
— 85 տարի ապրելուց հետո ի*նչը քեզ ստիպեց, որ կնքվես:
— Երբ փոքր էի մայրս թաքուն ինձ և եղբայրներիս տանում էր եկեղեցի, իսկ տանը գաղտնի սրբապատկերներ էինք պահում, այդ ժամանակ արգելված էր: Միշտ էլ Աստծուն հավատացել եմ, բայց դարձա 85 տարեկան նոր կնքվեցի: Ծերանալու հետ ավելի ես սկսում հավատալ Աստծուն, երևի այդպես ավելի հանգիստ ու հարմար է:
— Ի*նչից ես վախենում:
— Վախենում եմ, որ չեմ հասցնի…. Չեմ հասցնի ձեզ տեսնել ավելի կայացած, ավելի հասուն,ավելի երջանիկ: Իսկ ավելի շատ վախենում եմ, որ չեմ կարողանա օգնել ձեզ, որ դառնաք այդպիսին: Մեկ դար է ապրում եմ, բայց կյանքիցս դեռ չեմ հագեցել, ավելի շուտ չեմ հագեցել թոռներիս, ծոռներիս հետ շփումից:
Զրուցեց ՆԱՐԻՆԵ ՄԵԼԻՔՅԱՆԸ
usanoghakantert 